علائم و درمان آندومتریوز، این بافت خارجی رحمی

اندومتریوز، یک بیماری دردناک است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند. درباره علائم و درمان آندومتریوز بیشتر بدانید.

در این مقاله می‌خوانید:

• آندومتریوز چیست؟ 
• علائم آندومتریوز
• تشخیص آندومتریوز
• معاینه لگن
• سونوگرافی
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)
• لاپاراسکوپی
• درمان آندومتریوز
• داروهای ضد درد
• هورمون درمانی
• داروهای ضد بارداری هورمونی
• آگونیست ها و آنتاگونیست های هورمون آزادکننده گنادوتروپین 
• پروژسترون درمانی
• مهارکننده های آروماتاز
• جراحی محافظه کارانه
• درمان های باروری
• هیسترکتومی و برداشتن تخمدان ها
• خلاصه

آندومتریوز چیست؟ 

آندومتریوز، یک بیماری اغلب دردناک است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند. تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و بافت پوشاننده لگن در آندومتریوز درگیر می‌شوند. به ندرت رخ می‌دهد که رشد اندومتریوز فراتر از اندام‌های لگنی باشد.

بافت آندومتریوز مانند پوشش داخلی رحم با هر سیکل قاعدگی ضخیم و تجزیه می‌شود و خونریزی می‌کند. اما گاهی در جاهایی که به آن تعلق ندارد، رشد می‌یابد و از بدن خارج نمی‌شود. آندومتریوز می‌تواند باعث درد، به‌ویژه در دوره‌های قاعدگی و مشکلات باروری شود، اما درمان به کنترل آن کمک می‌کند.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با پزشکان متخصص زنان و زایمان

علائم آندومتریوز

علامت اصلی آندومتریوز، درد لگن در دوره‌های قاعدگی است. درست است که بسیار از خانم‌ها در طول دوره قاعدگی، گرفتگی عضلات رحم را تجربه می‌کنند، اما این دردها در افراد مبتلا به اندومتریوز بسیار شدیدتر از حد معمول است و  با گذشت زمان بدتر می‌شود.

علائم شایع اندومتریوز عبارتند از:

• دوره‌های دردناک: درد و گرفتگی لگن ممکن است قبل از قاعدگی شروع شود و چند روز بعد از آن ادامه یابد. همچنین ممکن است کمردرد و معده‌درد داشته باشید. 
• درد در رابطه جنسی: درد هنگام رابطه جنسی، یا بعد از آن در آندومتریوز شایع است.
• درد همراه با اجابت مزاج یا دفع ادرار: شما به احتمال زیاد این علائم را قبل یا در طول دوره قاعدگی تجربه می‌کنید.

بیماری التهابی لگن، یا کیست تخمدان نیز علائمی مانند آندومتریوز ایجاد می‌کنند. یا ممکن است این مشکل با سندرم روده تحریک‌پذیر اشتباه گرفته شود.

• خونریزی بیش از حد: گاهی اوقات، ممکن است دوره‌های قاعدگی شدید، یا خونریزی بین دوره‌ها داشته باشید.
• ناباروری: برای برخی افراد، اندومتریوز ابتدا در طی آزمایشات درمان ناباروری مشاهده می‌شود.
• سایر علائم: ممکن است علائمی مانند خستگی، اسهال، یبوست، نفخ یا حالت تهوع را تجربه کنید که بیشتر قبل، یا در طول دوره قاعدگی دیده می‌شود.

برخی از افراد مبتلا به اندومتریوز هیچ علامتی ندارند و اغلب، زمانی که نمی‌توانند باردار شوند به این بیماری پی می‌برند.

بیماری التهابی لگن، یا کیست تخمدان نیز علائمی مانند آندومتریوز ایجاد می‌کنند. یا ممکن است این مشکل با سندرم روده تحریک‌پذیر اشتباه گرفته شود که علائمی مانند اسهال، یبوست و گرفتگی معده دارد. 

بیشتر بخوانید: فرق لاپاراسکوپی و لاپاراتومی چیست؟

تشخیص آندومتریوز

اگر علائم اندومتریوز را دارید به پزشک مراجعه کنید. شناسایی این مشکل می‌تواند به مدیریت علائم کمک کند: آزمایش‌هایی که برای بررسی سرنخ‌های آنندومتریوز انجام می‌شود، عبارتند از: 

معاینه لگن

پزشک، بخش‌هایی از لگن را با یک یا دو انگشت خود لمس می‌کند تا تغییرات غیرعادی را بررسی کند. این تغییرات می‌تواند شامل کیست در اندام‌های تناسلی، نقاط دردناک، رشد نامنظم به نام ندول و اسکار در پشت رحم باشد. مناطق کوچک اندومتریوز را نمی‌توان با معاینه فیزیکی تشخیص داد.

در سونوگرافی استاندارد نمی‌توان آندومتریوز را تشخیص داد، اما می‌توان کیست‌های مرتبط با «اندومتریوما» را پیدا کند.

سونوگرافی

در این آزمایش از امواج صوتی برای تهیه تصاویری از داخل بدن استفاده می‌شود. برای ثبت تصاویر، مبدل روی معده یا در سونوگرافی ترانس واژینال، در واژن قرار داده می‌شود. هر دو آزمایش برای دریافت بهترین دید از اندام‌های تولید مثل صورت می‌گیرد. در سونوگرافی استاندارد نمی‌توان آندومتریوز را تشخیص داد، اما می‌توان کیست‌های مرتبط با «اندومتریوما» را پیدا کند.

بیشتر بخوانید: سونوگرافی تخصصی اندومتریوز

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)

در این آزمایش از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویری از اندام‌ها و بافت‌های بدن استفاده می‌شود. 

لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی به جراح امکان می‌دهد تا داخل شکم را از نظر وجود علائم بافت اندومتریوز بررسی کند. قبل از جراحی، داروی بی‌حسی دریافت می‌کنید تا از درد جلوگیری شود. سپس جراح، یک برش کوچک در نزدیکی ناف شما ایجاد و لاپاراسکوپ را وارد می‌کند.

لاپاراسکوپی اطلاعاتی در مورد محل، وسعت و اندازه رشد اندومتریوز ارائه می‌دهد. جراح ممکن است بیوپسی انجام دهد و نمونه‌ای از بافت اندومتریوز را به آزمایشگاه بفرستد. جراحان اغلب می‌توانند آندومتریوز را در طول لاپاراسکوپی درمان کنند.

بیشتر بخوانید: عمل لاپاراسکوپی کیست تخمدان چیست؟

درمان آندومتریوز

درمان اندومتریوز اغلب شامل دارو، یا جراحی است. رویکرد درمانی به جدی بودن علائم و تصمیم شما برای بارداری بستگی دارد. به طور معمول، ابتدا دارو توصیه می‌شود. اگر به اندازه کافی موثر نباشد، ممکن است لازم باشد جراحی کنید.

داروهای ضد درد

پزشک ممکن است مسکن‌های بدون نسخه را برایتان تجویز کند که شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی ایبوپروفن، یا ناپروکسن سدیم است. این داروها همچنین می‌توانند به کاهش دردهای قاعدگی کمک کنند.

اگر قصد بارداری ندارید، پزشک ممکن است هورمون‌درمانی همراه با مصرف مسکن را توصیه کند.

بیشتر بخوانید: هورمون درمانی در یائسگی، انواع و مزایا

هورمون درمانی

داروهای هورمونی نیز به کاهش یا درمان درد آندومتریوز کمک می‌کند. افزایش و کاهش هورمون‌ها در طول چرخه قاعدگی باعث ضخیم شدن، تجزیه و خونریزی بافت اندومتریوز می‌شود. داروهای هورمونی ممکن است رشد بافت اندومتر را کاهش دهد و از تشکیل بافت جدید جلوگیری کند. این روش، راه حل دائمی برای اندومتریوز نیست و علائم ممکن است پس از قطع درمان دوباره عود کنند.

داروهای ضد بارداری هورمونی

داروهای ضد بارداری به کنترل هورمون‌هایی که باعث تحریک آندومتریوز می‌شوند، کمک می‌کنند. استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی ممکن است در برخی موارد درد را کاهش دهد، یا آن را از بین ببرد. 

بیشتر بخوانید: چگونه رحم سرد را درمان کنیم؟

آگونیست ها و آنتاگونیست های هورمون آزادکننده گنادوتروپین 

این داروها چرخه قاعدگی را مسدود می‌کنند و سطح استروژن را کاهش می‌دهند که باعث کوچک‌تر شدن بافت اندومتریوز می‌شود. این داروها یائسگی مصنوعی ایجاد می‌کنند. مصرف دوز کم استروژن، یا پروژسترون همراه با آگونیست‌ها و آنتاگونیست‌ها ممکن است عوارض جانبی یائسگی را کاهش دهد. عوارض جانبی، شامل گرگرفتگی، خشکی واژن و تحلیل استخوان‌ها است. پس از قطع مصرف داروها پریود می‌شوید و توانایی باردار شدن نیز برمی‌گردد.

مصرف دوز کم استروژن، یا پروژسترون همراه با آگونیست‌ها و آنتاگونیست‌ها ممکن است عوارض جانبی یائسگی را کاهش دهد.

پروژسترون درمانی

پروژستین، نسخه آزمایشگاهی هورمونی است که در چرخه قاعدگی و بارداری نقش دارد. انواع درمان‌های پروژسترون می‌تواند دوره‌های قاعدگی و رشد بافت اندومتریوز را متوقف کند و باعث تسکین علائم شود. 

در پروژسترون‌درمانی، یک دستگاه کوچک در رحم قرار داده می‌شود که «لوونورژسترول» را آزاد می‌کند، یا یک میله ضد بارداری در زیر پوست بازو قرار داده می‌شود. پروژسترون‌درمانی همچنین شامل مصرف قرص است. 

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با مراکز سونوگرافی

مهارکننده های آروماتاز

این نوع داروها میزان استروژن را در بدن کاهش می‌دهند. 

جراحی محافظه کارانه

در جراحی محافظه‌کارانه بافت اندومتریوز از بین می‌برد، اما رحم و تخمدان‌ها حفظ می‌شوند. این نوع جراحی ممکن است شانس موفقیت بارداری را افزایش دهد.  جراح، ممکن است این روش را با بریدگی‌های کوچک از طریق جراحی لاپاراسکوپی انجام بدهد. در موارد کمتر رایج، جراحی شامل انجام بریدگی‌های بزرگ‌تر در شکم است. 

در جراحی محافظه‌کارانه بافت اندومتریوز از بین می‌برد، اما رحم و تخمدان‌ها حفظ می‌شوند. این نوع جراحی ممکن است شانس موفقیت بارداری را افزایش دهد. 

درمان های باروری

آندومتریوز می‌تواند به مشکلات بارداری منجر شود. اگر برای باردار شدن مشکل دارید، پزشک شما ممکن است درمان باروری را توصیه کند. ممکن است به پزشک متخصص ناباروری، یا متخصص غدد تولید مثل ارجاع داده شوید. درمان باروری می‌تواند شامل دارویی باشد که تولید تخمک را تحریک کند، یا مجموعه‌ای از روش‌هایی باشد که به لقاح آزمایشگاهی معروفند و در آن‌ها تخمک و اسپرم در خارج از بدن مخلوط می‌شوند.

بیشتر بخوانید: لیست آزمایش های تشخیص ناباروری

هیسترکتومی و برداشتن تخمدان ها

به جراحی برای برداشتن رحم، هیسترکتومی است. امروزه برخی از متخصصان این روش را آخرین راه حل برای تسکین درد می‌دانند و زمانی از آن استفاده می‌کنند که سایر درمان‌ها موثر نباشند. 

به جراحی برداشتن تخمدان‌ها، «اوفورکتومی» می‌گویند که باعث یائسگی زودرس می‌شود. کاهش هورمون‌های ساخته‌شده توسط تخمدان‌ها ممکن است در برخی بیماران درد آندومتریوز را بهبود ببخشد. یائسگی زودرس، خطر بیماری‌های قلبی و عروقی، برخی شرایط متابولیک و مرگ زودرس را به همراه دارد.

در افرادی که نمی‌خواهند باردار شوند، گاهی اوقات می‌توان از هیسترکتومی برای درمان علائم مرتبط با اندومتریوز استفاده کرد. این علائم شامل خونریزی شدید قاعدگی و قاعدگی دردناک به دلیل گرفتگی رحم است. 

برای مدیریت و درمان اندومتریوز، با پزشک خود مشورت کنید.

خلاصه

در آندومتریوز، بافت رحم در خارج از رحم رشد می‌کند که می‌تواند باعث علائمی مانند قاعدگی دردناک شود. هورمون‌درمانی، پروژسترون‌درمانی، داروهای ضد بارداری هورمونی و هیسترکتومی، برخی از درمان‌های آندومتریوز هستند. درمان به شدت علائم و تصمیم شما برای بارداری بستگی دارد. 

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان مراجعه کنید.