جفت مارژینال چیست؟

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:

جفت، رابط بین بند ناف و بدن مادر باردار در ناحیه دیواره رحم است. مواد غذایی و اکسیژن از بدن مادر و از طریق دیواره داخلی رحم وارد جفت شده و از جفت هم به وسیله بند ناف وارد بدن جنین می شود. همینطور مواد زائد و دفعی بدن جنین هم از طریق بند ناف به جفت و از طریق جفت هم به بدن مادر منتقل شده و دفع می شود.

بخش‌های جفت

جفت را به دو بخش یا سطح مادری و جنینی تقسیم بندی می کنند. بخش مادری جفت، آن سطحی از جفت است که به دیواره داخلی رحم می چسبد و بخش جنینی جفت آن سطحی از جفت است که به بند ناف متصل می گردد. مواد غذایی و اکسیژن از بدن مادر و از طریق خون مادر وارد بخش مادری جفت می شود و از بخش جنینی جفت وارد بند ناف شده و از آن جا هم به جنین منتقل می شود.

مواد زائد تولید شده در بدن جنین هم از طریق بند ناف وارد بخش جنینی جفت شده و از بخش مادری جفت وارد خون مادر می شود تا از بدن مادر دفع شود. جفت در واقع رابط بین خون مادر و خون جنین بوده و مواد سالم و زائد را بین دو خون مادر و جنین رد و بدل می کند اما در عین حال مانع ارتباط مستقیم خون مادر با خون جنین و مخلوط شدن آن دو با یکدیگر می شود.

جفت ، رابط بین مادر و جنین و وسیله ای جهت ارتباط مادی مادر با جنین است. وزن جفت در زمان زایمان و در حوالی هفته چهلم بارداری در حدود نیم کیلوگرم (۵۰۰ گرم) است.

انواع جفت

محل اتصال جفت به رحم در قسمت های مختلف دیواره داخلی رحم (آندومتر) می تواند اتفاق بیفتد و در این خصوص انواع جفت نظیر جفت خلفی، جفت قدامی و جفت سر راهی مطرح می شود.

جفت قدامی: اگر جفت از قسمت جلویی رحم که نزدیک قسمت جلویی شکم خانم قرار دارد به رحم متصل شود، به آن جفت قدامی گفته می شود.

جفت خلفی: اگر جفت از قسمت عقبی رحم (در مقابل جفت قدامی) به رحم متصل گردد به آن جفت خلفی گفته می شود.

جفت خلفی ، بهترین نوع اتصال جفت به رحم است. امروزه یکی از مواردی که در اولین سونوگرافی مادران باردار بررسی می گردد، محل قرار گیری جفت در رحم مادر باردار است.

عوامل متعددی می توانند در مورد محل اتصال جفت به رحم نقش داشته باشند که یکی از آن عوامل حالت نزدیکی به منظور اقدام به بارداری است.

جفت سر راهی: گاهی اوقات هم جفت در محل دهانه رحم قرار می گیرد که به آن هم جفت سر راهی گفته می شود.

مراقبت‌ها

یکی از مسائلی که باید در سه ماهه اول بارداری مد نظر داشت جلوگیری از انقباضات شدید و پی در پی رحمی است که ممکن است به سست شدن اتصال جفت به رحم منجر شود. تغذیه سه ماهه نخست بارداری نباید شامل موادی بشود که موجب انقباضات شدید رحمی شود.

همچنین انجام عمل نزدیکی در سه ماهه اول بارداری بهتر است با فاصله انجام شود زیرا ارضاء خانم ها معمولا با انقباضات رحمی همراه است و انقباضات پی در پی رحمی ممکن است آسیبی برای اتصال جفت در پی داشته باشد.

ترشح هورمون‌ها در جفت

یکی از نقش های مربوط به جفت، ترشح برخی هورمون ها در زمان بارداری است. یکی از هورمون هایی که پس از شروع حاملگی از جفت ترشح می شود، هورمون HCG (اچ سی جی) است که به هورمون βHCG ( بتا اچ سی جی ) مشهور است.

این همان هورمون معروفی است که پس از انعقاد نطفه و تشکیل جفت، ترشح شده و وارد خون و ادرار مادر باردار می شود و از طریق اندازه گیری مقدار این هورمون می توان حاملگی را به وسیله آزمایش خون بارداری و یا آزمایش ادرار تشخیص داد.

جفت سر راهی چیست؟

جفت سر راهی شایع ترین علت خونریزی بدون درد در مراحل انتهایی حاملگی (بعد از هفته 20 بارداری) است. جفت عضو موقتی است که به مادر و جنین متصل است و اکسیژن و مواد مغذی را از مادر به جنین منتقل می کند. جفت به صورت دیسک شکل است و اندازه کامل آن حدود 7 اینچ قطر دارد. جفت به دیواره رحم متصل است. جفت سرراهی عارضه ای است که از اتصال جفت به نزدیکی دهانه رحم ایجاد می شود.

از آنجا که جفت پر از رگ های خونی است، اگر در نزدیکی خروجی رحم قرار گیرد، هنگامی که دهانه رحم کشیده می شود خونریزی رخ می دهد.

انواع جفت سر راهی عبارتند از:

1- جفت لولایینگ:

یعنی فقط محل جفت درشگمان تحتانی رحم است . اما با دهانه رحم فاصله دارد.

2- جفت سر راهی مارژینال:

جفت به حدی پایین است که لب به لب سوراخ دهانه رحم شده است .

3- جفت سر راهی پارشیال:

جفت آنقدر پایین است که حتی مقداری از آن ،دقیقا روی سوراخ دهانه رحم قرار گرفته است .

4- جفت سر راهی کامل:

یعنی جفت در پایین ترین حالت ممکن است و کاملا روی دهانه رحم را پوشانده است

علائم و نشانه های جفت سرراهی چیست؟

خونریزی نشانه اولیه جفت سرراهی است و در اکثریت (70 تا 80 درصد) زنان مبتلا به این بیماری رخ می دهد:

- خونریزی واژینال پس از هفته بیستم بارداری، مشخصه جفت سر راهی است.

- معمولا خونریزی بدون درد است اما می تواند با انقباض رحم و درد شکم همراه باشد.

- خونریزی ممکن است از شدت خفیف تا شدید باشد.

چه چیزی سبب ایجاد جفت سر راهی می شود؟

جفت ممکن است به دلایلی در قسمت پایین رحم یا در مجاورت دهانه رحم قرار داشته باشد و دهانه را پوشش دهد. با پیشرفت بارداری جفت از دهانه رحم دور می شود، بنابراین زنان در مراحل اولیه بارداری بیشتر دچار جفت سرراهی می شوند.

حدود 6٪ زنان بین هفته 10 تا 20 بارداری جفت سر راهی را در سونوگرافی مشاهده می کنند. 90٪ از این موارد با پیشرفت بارداری به صورت خود به خودی برطرف می شوند.

جفت سر راهی بعد از هفته بیستم بارداری می تواند به علت ناهنجاری های رحم باشد که باعث می شود جفت به قسمت پایین رحم متصل شود یا به علت فاکتورهایی می باشد که افزایش اندازه جفت را نیاز دارند.

1- عوامل مربوط به رحم

فاکتورهای رحمی که می توانند به جفت سر راهی منتهی شوند عبارتند از آسیب به بافت پوشش رحم. این آسیب ممکن است به دلیل زایمان سزارین پیشین، عمل های قدیمی (مانند کورتاژ D & C برای سقط جنین) حفره رحم یا هر نوع جراحی مربوط به رحم باشد.

2- عوامل مربوط به جفت

هنگامی که جفت باید بزرگتر شود تا عملکرد کاهشی را جبران کند ( توانایی پایین برای انتقال اکسیژن و / یا مواد مغذی)، احتمال بالقوه ایجاد جفت سرراهی وجود دارد زیرا سطح جفت بزرگتر می شود. نمونه هایی از موقعیت هایی که نیاز به عملکرد بیشتر جفت دارد و همچنین افزایش خطر ابتلا به جفت سرراهی، شامل حاملگی چندقلو، سیگار کشیدن مادر و زندگی در ارتفاع بالا است.

چه کسی در معرض جفت سر راهی قرار دارد؟

پیش از هفته ۲۰ بارداری، جفت سر راهی در چهار مورد از هر ۱۰۰۰ حاملگی یافت می شود. زنان آسیایی بیشتر از سایر نژادها در معرض جفت سر راهی هستند، گرچه دلیل این امر مشخص نیست. همچنین مشاهده شده است زنانی که پسر باردار هستند بیشتر دچار جفت سر راهی می شوند.

خطر ایجاد جفت سر راهی با افزایش سن مادر و سابقه جفت سر راهی در بارداری های گذشته افزایش می یابد.

جفت سر راهی چگونه تشخیص داده می شود؟

سونوگرافی برای تشخیص جفت سر راهی استفاده می شود. بسته به محل جفت، این آزمایش به صورت شکمی یا واژینال انجام می شود. گاهی اوقات هر دو نوع معاینه اولتراسوند ضروری هستند.

مهم است که بررسی اولتراسوند قبل از انجام معاینه فیزیکی لگن در زنان مبتلا به جفت سر راهی انجام شود، زیرا معاینه فیزیکی لگن باعث خونریزی بیشتر می شود.

درمان و پیشگیری از جفت سر راهی چیست؟

درمان جفت سر راهی به میزان و شدت خونریزی، سن حاملگی و وضعیت جنین، موقعیت جفت و جنین و اینکه آیا خونریزی متوقف شده است یا خیر بستگی دارد.

زایمان سزارین برای پیشگیری از جفت سرراهی کامل لازم است و ممکن است برای سایر انواع جفت سرراهی مورد نیاز باشد. زایمان سزارین معمولا برای زنان مبتلا به جفت سر راهی در زمانی که نوزاد به صورت امن متولد شود، تجویز می شود (معمولا پس از هفته ۳۶ بارداری). اما در صورت خونریزی شدید که در بیمارستان متوقف نمی شود، زایمان سزارین در هر سنی از بارداری انجام می شود.

زنانی که به طور فعال خونریزی دارند یا خونریزی دارند که متوقف نمی شود، برای مراقبت بیشتر در بیمارستان بستری خواهند شد. اگر خونریزی کم باشد یا خونریزی وجود نداشته باشد یا خونریزی متوقف شده باشد، استراحت در خانه توصیه می شود.

مراقبت از خانه همیشه مناسب نیست، و زنان که در خانه باقی می مانند، باید دسترسی به مراقبت های پزشکی داشته باشند. به زنان مبتلا به جفت سر راهی در سه ماهه سوم بارداری توصیه می شود از مقاربت جنسی و ورزش اجتناب کنند و سطح فعالیت خود را کاهش دهند.

زنان با جفت سرراهی که خونریزی سنگین دارند ممکن است نیاز به تزریق خون و مایعات داخل وریدی داشته باشند. در بعضی موارد، داروهای Tocolytic (داروهایی که باعث کاهش یا مهار درد زایمان می شوند) مانند سولفات منیزیم یا تربتالین (Brethine) ضروری هستند.

ممکن است کورتیکواستروییدها قبل از زایمان سزارین برای افزایش رشد ریه در جنین تجویز شود.

عوارض احتمالی جفت سر راهی چیست؟

جفت سر راهی می تواند با سایر ناهنجاری های جفت یا بند ناف همراه باشد. برخی مطالعات کاهش رشد جنین همراه با جفت سر راهی را نشان میدهد. خونریزی جفت سر راهی می تواند خطر نارسایی پارگی زودرس غشاء (PPROM) را افزایش دهد و منجر به زایمان زودرس شود.

جداشدگی جفت عارضه جدی است که در 5 تا 10 درصد از زنان مبتلا به جفت سر راهی دیده می شود. جداشدگی جفت زمانی رخ می دهد که بافت جفت به عمق رحم رشد می کند و به لایه عضلانی متصل می شود، که در نتیجه موجب جداشدن جفت از دیواره رحم در هنگام زایمان می شود.

این عوارض می تواند موجب خونریزی تهدید کننده حیات شود و معمولا در زمان زایمان سزارین نیاز به هیسترکتومی دارد.

در نهایت، مشابه سایر عوارض حاملگی، جفت سر راهی می تواند تاثیر عاطفی قابل توجهی بر روی زنان باردار داشته باشد.

آیا می توان از ایجاد جفت سر راهی جلوگیری کرد؟

به طور معمول نمی توان از جفت سر راهی جلوگیری کرد. در بعضی موارد، عوامل خطر برای پیشرفت جفت سر راهی، می توانند از بین بروند (مانند توقف سیگار کشیدن).

پیش آگهی برای یک زن با جفت سر راهی چیست؟

اکثریت زنان با جفت سرراهی در کشورهای توسعه یافته نوزادان سالم به دنیا می آورند و مرگ و میر مادران کمتر از 1٪ است. در کشورهای در حال توسعه که در آن منابع پزشکی کمبود دارد، خطرات برای مادر و جنین بیشتر است.