چگونه بر بحران ناباروری غلبه کنیم؟

از هر شش زوج مایل به داشتن فرزند در دنیا، یك زوج به دنبال یافتن راه حلی برای درمان نازایی خود هستند.

ماهنامه زنان: از هر شش زوج مایل به داشتن فرزند در دنیا، یك زوج به دنبال یافتن راه حلی برای درمان نازایی خود هستند. در تمامی‎موارد، و در صورت درمان شدن یا نشدن نازایی، بروز واكنش های روان شناختی فشار روحی ناخواسته ای را به زندگی زوج ها تحمیل می‎كند. گاه این قبیل واكنش ها به آشفتگی زندگی خانوادگی و جدایی می‎انجامند.

سرانجام پزشك حقیقت را به زن می‎گوید. او بهت زده می‎شود. گویی ضربه ای جبران ناپذیر بر بنیان خانواده اش وارد شده است. همین كه پایش را از مطب بیرون می‎گذارد، افكار مختلفی به مغزش هجوم می‎آورد: دروغ است! حتماً دكتر اشتباه كرده است! اما اگر نازایی من واقعیت داشته باشد؟ اگر زندگی ام از هم بپاشد؟ آیا باید از شوهرم جدا شوم؟ سال های سیاه آینده را مجسم می‎كند.

مرد او با زنی غریبه زندگی تازه ای را شروع كرده و صاحب بچه های زیبایی شده اند. نه، نه! غیرممكن است. باید درمانی برای نازایی او وجود داشته باشد. تمام پیشنهادها را امتحان خواهد كرد. حتماً باید امیدی وجود داشته باشد.

ناباروری یك بحران در زندگی است. بحرانی كه مانند بقیهٔ تجربیات دور از انتظار منجر به اختلالات رفتاری و هیجانی می‎شود. سقط، زایمان زودرس و ناباروری، هر كدام می‎توانند استرس زا باشند. ناباروری یا نازایی اختلالی مزمن و غیرانتخابی است.

از هر شش زوج مایل به داشتن فرزند در دنیا، یك زوج به دنبال یافتن راه حلی برای درمان نازایی خود هستند. در تمامی‎موارد، و در صورت درمان شدن یا نشدن نازایی، بروز واكنش های روان شناختی فشار روحی ناخواسته ای را به زندگی زوج ها تحمیل می‎كند. گاه این قبیل واكنش ها به آشفتگی زندگی خانوادگی و جدایی می‎انجامند.

مردان و زنان هر كدام به گونه ای متفاوت نسبت به مسئلهٔ ناباروری واكنش نشان می‎دهند. مردان بیشتر به انكار روی می‎آورند و به كمتر كسی اجازه می‎دهند در مورد مشكل آنها صحبت كند. در چنین شرایطی، مردان منزوی تر هستند.

زنان در برنامه های درمانی حضور فعال تری دارند و با رسیدن به بن بست درمانی، سریع تر افسرده می‎شوند.شایع ترین واكنش زوج‌ها در مواجهه با ناباروری، از دست دادن حق انتخاب در زندگی یا حداقل بر یك جنبهٔ مهم آن، یعنی تصمیم گیری در مورد تعداد افراد خانواده است.

پاسخ های هیجانی و تطابقی منتج از ناباروری در افراد مختلف متفاوت است. این قبیل واكنش ها، مانند بسیاری از هیجانات منفی، برداشت فرد را از شخصیت خود مختل می‎كنند و ناهنجاری های روانی فراوانی به دنبال دارند.

واكنش های هیجانی با خصوصیات شخصیتی، قدرت انطباق پذیری، انتظارات، مسائل فرهنگی و روش های حمایتی جامعه ارتباط دارند. زنان و مردان به اشكال متفاوتی با اضطراب ناشی از ناباروری روبه رو می‎شوند. ۴۹ درصد زنان و ۲۵ درصد مردان آن را بدترین تجربهٔ زندگی خود عنوان كرده اند.

زوج ها در مواجهه با ناباروری به ترتیب از مراحل ذهنی زیر گذر می‎كنند: تعجب و بهت، شوك، انكار، خشم، انزوا، احساس گناه، غم و اندوه، افسردگی و پذیرش.

زنان در آزمایشات تشخیصی و پیگیری دوره های درمانی دارویی ـ روانی، همكاری صمیمانه تری دارند و به راحتی از مشكلات خود سخن می‎گویند. اما مردان هیجانات خود را كمتر بروز می‎دهند. این امر به غلط این گونه تفسیر می‎شود كه آنان به درمان بی اعتنا هستند.

گاه زوجین نسبت به یكدیگر، والدین خود یا پزشك احساس خشم و دلخوری می‎كنند یا به علت استفادهٔ قبلی از وسایل ضدبارداری، گناه را به گردن همسر خود می‎اندازند. اما در بسیاری از موارد، فشار روحی ناشی از ناباروری موجب نزدیكی و صمیمیت روابط زناشویی می‎شود.نگرش اطرافیان و باورهای فرهنگی جامعه، در كنار استرس ناباروری، بر اضطراب افراد می‎افزاید.

وقتی زوجی تصمیم به درمان می‎گیرند، از ابتدا و نیز در هر مرحله از درمان، واكنش های هیجانی متفاوتی بروز می‎دهند. قبول درمان، نپذیرفتن درمان، انكار، افسردگی، شكست، قبول فرزندخوانده و غیره هر كدام نیازمند تدبیر روان شناختی ویژه ای هستند.

وجود عوامل خطرساز نیز توانایی افراد را در مواجهه با استرس ناباروری و همكاری درمانی محدود می‎سازند. این عوامل عبارتند از: وجود بیماری های روان ـ تنی، بیماری روانی كنونی، سابقهٔ بیماری روانی قبلی، انتظارات غیرواقعی از درمان، نداشتن ارتباط صمیمانه و دوستانه با اطرافیان، داشتن استرس بارز و واضح در سال های قبلی زندگی، استفاده از روش های دفاعی بیمارگونه، سابقهٔ جدایی از اعضای خانواده، تك والد بودن قبل از یازده سالگی و سابقهٔ خانوادگی بیماری روانی.

در چنین شرایطی، برای شناخت بهتر و صحیح تر مشكل، باید یك گروه درمانی تشكیل شود كه شامل متخصص زنان و زایمان، روانپزشك، مددكار، پرستار و روان شناس است. در ابتدا باید نگرش های نادرست و ناهماهنگی میان زوجین از میان برداشته شود. بسیاری از زوج ها در طول درمان با مشكلات جانبی مانند سردمزاجی نسبت به همسر و كاهش میل جنسی مواجه می‎شوند.

در این گونه موارد، حضور توأم زن و شوهر در طی روند درمان مفید خواهد بود.درمان ناباروری درازمدت و هزینه بردار است. باید زوج ها را آماده كرد تا با خشم، خستگی و گاه شكست روش های مختلف درمانی كنار بیایند. در برخی زوج ها نیز احساس ناامنی و از بین رفتن حریم خصوصی ایجاد می‎شود.

این قبیل مشكلات عاطفی و روانی را می‎توان با مشاورهٔ مداوم كاهش داد. در مشاوره های فردی و خانوادگی، اعتماد به نفس و هویت شخصی و اجتماعی فرد به شكل طبیعی خود بازگردانده می‎شود. به زوج ها آموزش می‎دهند كه ارتباط جنسی، علایق و تمایلات زناشویی از ناباروری مجزا هستند. از این گذشته، با پیشرفت روش های درمانی متنوع برای درمان ناباروری، امروزه كمتر زوجی بدون بچه خواهد ماند. فقط باید صبورتر بود.

برنامه های درمان ناباروری غالباً فشار روانی زیادی را بر زن وارد می‎سازند. در هر دو صورت موفقیت یا شكست درمان، باید مشاوره و ارتباط با گروه درمانی حفظ شود تا آنان بتوانند با به حداقل رساندن مشكلات و تعارضات، زندگی آسوده تری را برای زوج مهیا سازند.