جلوگیری از بارداری در شیردهی، چند روش هورمونی

روش‌های ضدبارداری ترکیبی مثل قرص‌هایی که حاوی دو هورمون استروژن و پروژسترون است، انتخاب خیلی مناسبی برای مادران شیرده، به ویژه در شش ماهۀ اول پس از زایمان نیست، زیرا ممکن است باعث کاهش تولید شیر شود. این موضوع در مورد تمام روش‌هایی که هم حاوی استروژن و پروژسترون است مانند قرص ترکیبی ضدبارداری، چسب ضدبارداری و حلقۀ واژینال هم صدق می‌کند. اما روش‌های پیشگیری از بارداری که فقط حاوی پروژسترون است، با شیردهی سازگارتر است، البته به این شرط که هیچ دلیل پزشکی برای استفاده نکردن از هورمون پروژسترون در مادران وجود نداشته باشد. در این مطلب می‌توانید با زمان شروع استفاده از روش‌های ضدبارداری پروژسترونی، روش‌های پیشگیری از بارداری حاوی پروژسترون و عوارض جانبی یا معایب روش‌های ضدبارداری پروژسترونی آشنا شوید.

زمان شروع استفاده از روش‌های ضدبارداری پروژسترونی
در ایران همۀ روش‌های پیشگیری از بارداری در مادر شیرده از شش هفتگی شروع می‌شود، مگر این که برگشت قاعدگی زودتر از شش هفتۀ اول پس از زایمان باشد. در صورت شیر ندادن نیز، پس از گذشت سه هفته از زایمان، در مراقبت‌های پزشکی پس از ترخیص زایمان، روش‌هایی برای جلوگیری از بارداری مجدد به مادران آموزش داده می‌شود. بهتر است از قبل، با پزشک خود در مورد امکان شروع استفاده از روش‌های ضدبارداری هورمونی صحبت کنید. اگر تصمیم دارید فعلاً صبر کنید و در طول این مدت می‌خواهید رابطۀ جنسی داشته باشید، بهتر است از روش‌های ایجاد مانع مثل کاندوم استفاده کنید.

روش‌های پیشگیری از بارداری حاوی پروژسترون
اگر شما از روش‌های ضدبارداری هورمونی پروژسترونی استفاده کنید که فقط حاوی پروژسترون است، تنها مقدار کمی پروژسترون وارد شیرتان می‌شود و پژوهش‌ها تا به امروز، هیچ‌گونه عوارض جانبی روی شیردهی یا افزایش وزن، سلامت یا رشد نوزاد در این مورد نشان نداده است. بیشتر کارشناسان تنظیم خانواده و بسیاری از سازمان‌ها از جمله سازمان بهداشت جهانی نیز روش‌های ضدبارداری پروژسترونی را با شیردهی سازگار می‌دانند. گزینه‌های پیشگیری از بارداری حاوی پروژسترون شامل موارد زیر است:
قرص‌های ضدبارداری حاوی پروژسترون
قرص‌‌های ضدبارداری‌ای که فقط حاوی یک دز بسیار پایین از هورمون پروژسترون است، انتخاب خوبی برای پیشگیری از بارداری مجدد برای مادرانی است که نوزادشان را فقط با شیر مادر تغذیه می‌کنند و اصطلاحاً تغذیۀ انحصاری با شیر مادر دارند. این قرص‌ها با غلیظ کردن مخاط دهانۀ رحم از عبور اسپرم جلوگیری می‌‌کند. این قرص‌ها همچنین پوشش داخلی رحم را نازک و گاهی تخمک‌گذاری را سرکوب می‌کند. از آنجا که شما در دوران شیردهی و به ویژه در شش ماه اول، قدرت باروری پایین‌تری دارید، اگر از این قرص‌ها طبق دستور مصرف شود و تعذیۀ کودک نیز فقط با شیر مادر انجام شود، نزدیک به ۱۰۰ درصد مؤثر است. در زنان غیرشیرده نیز آمار شکست این قرص در صورت مصرف مداوم و درست، بسیار کم برآورد شده است.
برای مؤثر بودن قرص، باید آن را هر روز در حدود یک زمان ثابت بخورید. در واقع، اگر این قرص را فقط سه ساعت دیرتر بخورید، باید از یک روش ضدبارداری پشتیبان مثل کاندوم استفاده کنید یا برای دو روز آینده از از رابطۀ جنسی پرهیز کنید. برای برخی از تازه‌مادرها، به خاطر سپردن خوردن قرص در همان ساعت در هر روز یک کار غیرممکن به نظر می‌رسد. اگر شما در این گروه جای می‌گیرید، می‌توانید از پروژسترون تزریقی یا دستگاه IUD حاوی پروژسترون استفاده کنید.
آمپول‌های ضدبارداری پروژسترونی
آمپول‌های ضدبارداری پروژسترونی که فقط حاوی پروژسترون باشد، گزینۀ خوبی است. این روش، تخمک‌گذاری را سرکوب می‌کند و در صورت مراجعۀ به موقع برای تزریق‌های بعدی، در زنان غیرشیرده میزان موفقیت بالایی دارد. از لحاظ تئوری، این آمپول در مادران شیرده حتی مؤثرتر است. این آمپول به عضلات بازو یا باسن تزریق می‌شود و باید هر ۱۲ هفته یک بار، دوباره انجام شود. برخلاف دیگر روش‌های ضدبارداری پروژسترونی، این روش پس از توقف استفاده از آن فوراً بی‌اثر نمی‌شود و گاهی ممکن است شما بعد از قطع آمپول‌ها، برای یک سال یا بیشتر باردار نشوید. این موضوع را هنگام تصمیم‌گیری برای انتخاب آن مد نظر قرار دهید.
موضوع دیگری که باید در نظر بگیرید، این است که پروژسترون تزریقی با کاهش تراکم مواد معدنی در استخوان یا پوکی استخوان ارتباط دارد و هرچه استفادۀ شما از این نوع روش ضدبارداری طولانی‌تر باشد، این کاهش تراکم ممکن است بیشتر شود و گاهی کاملاً برگشت‌پذیر نباشد. به همین دلیل، زنان نباید بیش از دو سال از پروژسترون تزریقی استفاده کنند. با این حال، مطالعات اخیر، شواهد اطمینان‌بخشی نشان داده است که تراکم مواد معدنی استخوان می‌تواند پس از قطع استفاده از پروژسترون تزریقی دوباره به حالت اول بازگردد که تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.
دستگاه IUD حاوی پروژسترون
دستگاه درون‌رحمی یا IUD؛ آی‌یودی، نوع دیگری از ایمپلنت است. این دستگاه یک وسیلۀ عمدتاً Tشکل است که توسط پزشک وارد رحم می‌شود و لازم است شما چهار هفته بعد از گذاشتن آن، دوباره به پزشک مراجعه کنید تا اطمینان حاصل شود که هنوز سر جای خود قرار دارد. IUD حاوی هورمون پروژسترون، به عنوان یک روش ضدبارداری میزان موفقیتی بالایی دارد. همچنین بسیاری از زنانی که از آن استفاده می‌کنند، در نهایت قاعدگی بسیار سبک‌تری دارند یا حتی چرخۀ قاعدگی برخی از آنها به طور کامل متوقف می‌شود.

عوارض جانبی روش‌های ضدبارداری پروژسترونی
شایع‌ترین شکایت در مورد استفاده از روش‌های ضدبارداری پروژسترونی، خونریزی واژینال ناگهانی است، اما برخی از زنان عوارض جانبی دیگری از جمله افزایش وزن، سردرد و تهوع را نیز تجربه می‌کنند. همچنین روش‌های هورمونی ضدبارداری، برخلاف کاندوم‌ها هیچ محافظتی در برابر بیماری‌های آمیزشی ندارد. در مورد جوانب دیگر مثبت و منفی این روش‌ها با ماما یا پزشک خود صحبت کنید. آنها سوابق پزشکی شما را می‌دانند و می‌توانند به شما در انتخاب یک روش مؤثر و مطمئن پیشگیری از بارداری مجدد کمک بهتری بکنند.