علت ناباروری زنان، آندومتریوز دارید؟

مسئول کلینیک اندومتریوز مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا گفت: اندومتریوز لگنی یکی از بیماری های شایع زنان در سنین باروری است.
دکتر شاهین خزعلی، بیماری اندومتریوز را حضور بافت نابجای جدار داخلی رحم در سایر قسمتهای حفره لگن به ویژه اطراف تخمدانها، لوله های فالوپ، روده و در مواردی مثانه تعریف کرد و افزود: علت این بیماری ناشناخته است یک فرضیه در شکل گیری آن، واپس خوردن خون قاعدگی به درون حفره لگنی در بیمارانی است که خونریزیهای شدید ماهیانه دارند.
وی با اشاره به اینکه این بیماری عموما با دردهای مزمن و دوره ای که عموما در زمان قاعدگی شدت می گیرد و با دردهای حین مقاربت و نیز علائم گوارشی نظیر نفخ شکمی، یبوست یا اسهال و گاهی خونریزی گوارشی همراه است تصریح کرد: علیرغم پیشرفتهای آزمایشگاهی و تصویر برداری در تشخیص احتمالی اندومتریوز، تشخیص قطعی این بیماری همچنان وابسته به جراحی لگنی درون بین(لاپاروسکوپی) است.
خزعلی خاطر نشان کرد: علائم بالینی همیشه هم اختصاصی نیستند، و موارد خفیف بیماری ممکن است سالها تشخیص داده نشود.
به گفته این جراح و متخصص زنان و لاپاراسکوپی پیشرفته، تشخیص زودهنگام بیماری اندومتریوز و اقدامات درمانی تاثیر به سزایی در کاهش عوارض آن دارد.
خزعلی افزود: دردهای لگنی قاعدگی، ناباروری و دردهای حین مقاربت مهمترین عارضه های همراه با اندومتریوز هستند.
وی با اشاره به اینکه مطالعات نشان داده اند که شدت دردهای لگنی و نیز شدت ناباروری همیشه با شدت بیماری در ارتباط نیستند، تاکید کرد: با این حال وجود دردهای حین مقاربت و علائم گوارشی معمولا نشانه ای از عمق زیادتر بیماری در حفره لگن دارند.
مسئول کلینیک اندومتریوز مرکز درمان ناباروری ابن سینا گفت: دردهای لگنی مزمن در بیماران اندومتریوز معمولا در حول و حوش قاعدگی شدت می یابند و ممکن است به پشت، پاها، مقعد و کف لگن تیر بکشند و در بسیاری موارد با لکه بینی قبل و بعد از خونریزی ماهیانه همراه هستند. این دردها ممکن است افراد را به مصرف مداوم مسکن های ضد التهاب خوراکی مجبور کند و یا در مواردی فرد را به جهت دریافت مسکن های تزریقی قویتر و حتی مخدرها به بیمارستان و مراکز درمانی بکشاند.
خزعلی درباره اثرات بیماری اندومتریوز بر زندگی زنان افزود: مزمن بودن این دردها علائم روانی من جمله بی خوابی، اختلالات اضطرابی، تحریک پذیری و در مواردی افسردگی را موجب می شود. با توجه به شروع دردهای قاعدگی مزمن دردهه دوم زندگی، اثرات روانی منفی آن در ابتدای سن بلوغ تا حد زیادی مخرب است.
وی خاطر نشان کرد: این موارد می تواند تعداد بسیاری از زنان مبتلا را که عموما در دوره های بسیار سازنده زندگی خود هستند از رفتن به محل کار و یا تحصیل خود باز دارد و هزینه های فردی و اجتماعی زیادی را به فرد تحمیل کند. غیبت های مداوم فرد از محل کارو از کارافتادگیهای دوره ای منجر به بروز مشکلات کاری و خانوادگی برای وی می شود.
خزعلی ادامه داد: علاوه بر آن با توجه به شیوع تقریبی ۱۰ درصدی بیماری در جامعه، بار مالی تحمیلی به جامعه ناشی از غیبت ها و ناتوانی های دوره ای این قشر فعال از زنان، از بسیاری از بیماری های نادر و ناتوان کننده دیگر بیشتر است. این افراد در طول بیماری خود به طور مداوم مجبور به مراجعه به مراکز درمانی و مصرف داروها هستند که هزینه ای دو چندان به نظام سلامت هر کشور وارد می کند.
عضو تیم تخصصی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا با اشاره به اینکه حدود 30 تا 50 درصد مبتلایان به اندومتریوز با خطر ناباروری همراه هستند تاکید کرد: این خود یکی دیگر از مسیرهای کاهش کیفیت زندگی از طریق اندومتریوز است. ناباروری در دراز مدت با عوارض افسردگی و کاهش رضایتمندی از زندگی زناشویی همراه است.
وی گفت: به نظر می رسد ناباروری در اندومتریوز ناشی از دست اندازی ضایعات بیماری به تخمدان، لوله ها و ایجاد التهاب مزمن در لگن است. اگر چه شدت ناباروری در اندومتریوز به طور مستقیم با شدت بیماری در ارتباط نیست اما تشخیص زودهنگام بیماری می تواند زمان مناسب تری را برای درمان ناباروری این افراد اعم از درمانهای طبی و جراحی در اختیار تیم پزشکی قرار دهد. از سوی دیگر مقاربت دردناک در این افراد در بسیاری مواقع منجر به اختلال در زندگی زناشویی و سلامت جنسی مبتلایان می شود.
خزعلی درباره درمان این بیماری نیز گفت: در بسیاری از بیماران درمان دارویی علائم بیماری را کاهش می دهند و این ممکن است در گروهی از بیماران کفایت کند ولی دارو متاسفانه بیماری را ریشه کن نمی کند و معمولا با قطع داروها علائم بر می گردند. با پیشرفت تکنیکهای جراحی و با برداشتن کامل بیماری اکثر بیماران نتیجه بسیار مطلوبی می گیرند ولی در موارد شدیدتر گاهی بیماری عود می کند.
وی خاطر نشان کرد: جراحی باز برای اندومتریوز در دنیا تقریبا منسوخ شده است و این جراحیها از طریق لاپاراسکوپی یا جراحیهای کم تهاجمی انجام می شود.
وی با بیان این نکته که لاپاراسکوپی این امکان را به جراح می دهد که با بزرگنمایی بیشتر و ابزار بهتر جراحی بسیار دقیقتری انجام دهد افزود: در این جراحی بیمار درد بسیار کمتری دارد و خیلی زود مرخص می شود.
خزعلی با تاکید بر اینکه انجام این اعمال جراحی نیاز به آموزش طولانی و تجربه جراح دارد، افزود: در انگلستان جراحی باز بسیار به ندرت و در موارد خاص انجام می شود.
وی ادامه داد: جراحی اندومتریوز بخصوص در موارد پیشرفته بسیار حساس و دشوار است و باید حتما توسط تیم متخصص این جراحی انجام شود. به همین دلیل در اکثر کشورهای پیشرفته متخصصان زنان این بیماران را به مراکز خاص درمان اندومتریوز ارجاع می دهند.
به گفته خزعلی، سوزاندن بیماری یا درمان با لیزر هنوز در بسیاری از مراکز دنیا مرسوم است ولی بهترین درمان جراحی برداشتن کامل یا Resection ضایعات است.
عضو تیم تخصصی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا با اشاره به اینکه حدود 176 میلیون نفر مبتلا به اندومتریوز هستند، گفـت: در ایران شاید حدود دو میلیون نفر مبتلا وجود داشته باشد که درصد کمی از آنها تشخیص قطعی دارند. این مسئله مختص ایران نیست و در تمام دنیا وجود دارد که علت اصلی آن عدم آگاهی خانمها از وجود این بیماری است.
وی درباره اهمیت توجه بیشتر به بیماران اندومتریوز در کشور گفت: با توجه به تحمیل هزینه های فردی، اجتماعی و مالی فراوان ناشی از اندومتریوز به نظر می رسد که رسیدگی به این بیماری تازه شناخته شده، از اولویتهای بهداشت زنان و نیز بهداشت باروری و سلامت جنسی باشد.