روزه گرفتن در بارداری، صحیح یا غلط؟

با آمدن ماه رمضان بسیاری از زنان در دوران شیردهی یا بارداری به این سوال فکر می‌کنند که آیا آنها هم توانایی روزه‌داری دارند؟ آیا نخوردن و نیاشامیدن در طول روز، تاثیری بر روند شیردهی و بارداری‌شان دارد؟ آیا تشنگی و گرسنگی به جنین آسیب می‌زند و رشدش را با مشکل مواجه می‌کند؟ اینها سوالاتی است که بسیاری از زنانی که در دوران شیردهی یا بارداری قرار دارند به‌طور عمده می‌پرسند و نگران هستند. باید به این افراد گفت که سلامت جنین هنگام روزه‌داری مادر از دو جنبه تغذیه مادر و اختلال در سوخت‌وساز بدن قابل بررسی است. تغذیه مناسب مادر به‌طور معمول با افزایش وزن او کنترل می‌شود که به‌طور متوسط این افزایش وزن بین ٩ تا ١٢ کیلوگرم است. احتمال تولد نوزاد با وزن کمتر از وزن طبیعی در مادرانی که تغذیه مناسب ندارند، بیشتر است. هنگام روزه‌داری نیز وزن مادران می‌تواند بر اساس مقدار کالری که مصرف می‌کنند، تغییر کند. بنابراین روزه‌داری مادر باردار و شیرده قطعا روی سلامت مادر و نوزاد او تأثیر دارد، اما می‌توان این تاثیرات را کاهش داد.
آیا روزه برای مادر باردار خطر دارد و اگر مادر باردار خواست روزه بگیرد، در چه مرحله‌ای از بارداری می‌تواند روزه بگیرد؟ در سه ماه نخست بارداری به‌ویژه هشت هفته اول به دلیل تشکیل سلول‌های مغزی جنین، مادر نباید روزه بگیرد. کمبود قند در سه ماه اول بارداری بشدت روی رشد عمومی جنین موثر است و این امر به‌ویژه در فصل‌هایی که مدت روزه‌داری آن طولانی‌تر است از حساسیت بیشتری برخوردار است. در سه ماهه دوم تاثیرات سوئی روی جنین ندارد، اما در سه ماه سوم به این دلیل که ٥٠ تا ٧٠‌درصد انرژی جنین از گلوکز مادر تأمین می‌شود، روزه‌داری سبب افزایش برداشت ذخایر چربی و به‌دنبال آن افزایش ترکیبات خونی در خون مادر می‌شود. این ترکیبات از طریق جفت وارد گردش خون جنین شده و به سیستم عصبی او آسیب می‌رساند بنابراین در این دوره روزه توصیه نمی‌شود.
زمانی که مادر در دوره بارداری، بالای ١٠ساعت ناشتا باقی می‌ماند، قند خون او نسبت به حد طبیعی کمتر می‌شود. در صورتی که مادر تصمیم به روزه‌داری به مدت بیشتر از سه روز مداوم دارد، بهتر است با پزشک خود مشورت کند تا او بر اساس شرایط جسمانی‌اش توصیه‌های لازم را بدهد. در شرایط حاملگی‌های پرخطر مانند دیابت بارداری، چندقلویی، کم‌خونی، فشار خون، رشد نامناسب جنین و سابقه حاملگی‌های ناموفق بهتر است افراد روزه نگیرند.
برای مادران در دوران شیردهی هم باید گفت که در این دوره، بیشترین فشار به مادر وارد می‌شود، چرا که از یک سو برای انجام وظایف روزانه باید وقت بیشتری بگذارد و از سوی دیگر کودک شیرخوار نیاز به توجه و نگهداری ویژه‌ای دارد و همچنین خواب و استراحت کمتری دارد، چون بیشتر کودکان شب‌ها بیدار شده و اجازه خواب کافی را به مادر نمی‌دهند. در این دوران و به‌ویژه در ٦ ماه اول تولد، کودک نیاز به شیر مادر برای رشد و نمو دارد و در این مدت کوتاه به دو تا سه برابر وزن اولیه خود می‌رسد، یعنی در این ٦ ماه تنها با کمک شیر مادر دست‌کم حدود ۳.۵کیلو وزن می‌گیرد؛ یعنی در زمانی کوتاه‌تر از دوره بارداری به اندازه دوران بارداری وزن می‌گیرد، بنابراین مادر در مدت شیردهی و به‌ویژه در شش ماهه اول تحت فشار شدید جسمی است و تغذیه او در این دوران باید از کیفیت و کمیت بالاتری نسبت به دوران بارداری برخوردار باشد. مادر در این دوره نیاز به مصرف مواد غذایی دارای کالری بالا مثل پروتیین، مواد چربی و نشاسته‌ای دارد. اگر این نیازها برآورده نشود، آسیب جدی به جسم مادر وارد می‌شود. مادرانی که در دوران شیردهی تغذیه خوبی ندارند در آینده، زودتر و شدیدتر دچار پوکی استخوان می‌شوند. همین‌طور سیستم ایمنی ضعیف‌تری داشته و زودتر دچار بیماری‌های عفونی می‌شوند. در ماه‌های بعدی یعنی بعد از ٦ ماهگی از آن‌جا که غذای کمکی برای کودک شیرخوار شروع می‌شود، نیاز کودک به شیر مادر کمتر می‌شود، اما باید در نظر داشت به نحوی کودک تغذیه شود که کمتر از شیر مادر و بیشتر از غذاهای کمکی استفاده کند، در این صورت مادر به شرط مصرف مواد غذایی کافی و مایعات فراوان در ساعات بین افطار و سحر و به‌ویژه تأکید بر مصرف کلسیم، آهن و پروتیین کافی می‌تواند روزه بگیرد.