درمان مشکل ناباروری، تازه‌ترین روش ها

به صورت کلی ناباروری به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می شود. ناباروری اولیه زمانی اتفاق می افتد که یک زوج پس از حداقل ۱۲ ماه داشتن رابطه ی جنسی به صورت منظم و بدون استفاده از روش های پیشگیری، توانایی باردار شدن نداشته باشند. ناباروری ثانویه به عنوان عدم توانایی باردار شدن یا تحمل بارداری، پس از به دنیا آوردن یک یا چند فرزند تعریف می شود. در سراسر جهان، ۸ تا ۱۲ درصد از زوج ها از مشکل ناباروری رنج می برند. در ۸۰ درصد این زوج ها، ناباروری به دلایلی چون وجود مشکل در تخمدان، انسداد لوله های رحمی یا مشکلات اسپرم اتفاق می افتد. حدود ۴۵ الی ۵۰ درصد از این ناباروری ها مربوط به مردان است که آن ها را نابارور کرده اند.
اگر طبق تعاریف فوق، شما نابارور هستید حتماً پزشک متخصص، سابقه ی پزشکی، داروها و عادات جنسی شما را بررسی خواهد کرد. روش تشخیص در مردان به صورت بررسی های فیزیکی و اغلب آنالیز اسپرم هایشان به منظور بررسی سلامت اسپرم ها می باشد. برای زنان، این آزمایش با یک پیشینه ی پزشکی و بررسی های فیزیکی از جمله بررسی لگن شروع می شود. سپس پزشک باید مطمئن شود که آیا تخمک گذاری به طور منظم اتفاق می افتد و تخمدان ها، تخمک آزاد می کنند یا خیر. علاوه بر آن آزمایش خون برای اندازه گیری سطح هورمون ها نیز انجام می شود. تخمدان ها و رحم ممکن است توسط سونوگرافی مورد بررسی قرار گیرند و یک بررسی توسط اشعه ی ایکس نیز می تواند ارزیابی دقیقی از رحم و لوله های رحمی بدست دهد. در 5 الی 15 درصد افراد نابارور جواب تمام آزمایش ها طبیعی هستند و علت ناباوری ناشناخته است. انجام این ارزیابی های اولیه و دقیق بارداری بسیار حائز اهمیت می باشد، چون ممکن است مشکل بسیار کوچکی داشته باشید و بتوانید آن را به راحتی حل کنید، اما با ندانستن مشکل، وقت و هزینه ی زیادی صرف رفتن به انواع پزشک ها یا انجام روش هایی که شنیده اید اثر گذارند، بکنید.

درمان ناباروری
گاهی اوقات ناباروری می تواند با دارو یا جراحی ترمیمی اندام های تولید مثل، درمان شود. امروزه روش های جدیدی برای درمان ناباروری وجود دارد که آن ها را تحت عنوان روش های کمکی برای درمان ناباروری در ادامه معرفی خواهیم کرد.
1. لقاح (کشت) درون رحم (IUI):
این روش یک راه استاندارد درمانی است که در آن اسپرم به طور مستقیم در رحم زن در زمان تخمک گذاری قرار داده می شود. گاهی در این روش تخمدان ها برای افزایش تولید تخمک، تحریک می شوند و با دادن دارویی مانند کلومید (Clomid) و تحریک تخمک گذاری شانس لقاح افزایش می یابد. سپس یک کاتتر (لوله ای بلند و انعطاف پذیر) را به درون حفره ی رحم برای قرار دادن اسپرم در آن وارد می کنند. در واقع در این روش، اسپرم جمع آوری شده در مایعی مخصوص شسته شده و از بهترین نمونه های آن انتخاب می شود و سپس به صورت مستقیم درون رحمی که در حال تخمک گذاری است، قرار داده می شود. معمولاً این روش درمانی زمانی استفاده می شود که مرد دارای تعداد کمی اسپرم است، تحرک اسپرم هایش کاهش یافته و یا علت ناباروری نامشخص می باشد. همچنین اگر مردی دچار اختلال نعوظ شدید باشد، این روش درمانی می تواند بسیار مفید واقع شود. این درمان احتمال حاملگی را از ۳ درصد در ماه برای زنان زیر ۴۰ سال به ۱۲ الی ۱۵ درصد در ماه و برای زنان بالای ۴۰ سال به حدود ۵ الی ۷ درصد در یک ماه می رساند.
2. لقاح در آزمایشگاه (IVF):
در این روش اسپرم و تخمک در آزمایشگاه جمع آوری می شوند و لقاح آن ها در محیط آزمایشگاه صورت می گیرد. تخمک های بارور شده ۳ الی ۵ روز در آزمایشگاه رشد می کنند و سپس در رحم زن قرار می گیرد. انتقال دادن تخمک بارورشده به داخل رحم، یک فرایند بدون درد است و نیازی به بیهوش کردن ندارد. موفقیت کار در این روش به کیفیت تخمک های بارورشده و شرایط رحم بستگی دارد. ممکن است برخی از تخمک های بارورشده اضافی نیز برای استفاده خود فرد در آینده فریز شود تا اگر برنامه درمانی با شکست مواجه شد، پزشک معالج بتواند متناوباً از جنین های فریز شده برای درمان در دوره های بعدی استفاده کند. بسیاری از افراد پس از سه ماه دوره درمان با کشت درون رحم (IUI) و نتیجه نگرفتن از آن روش درمانی، آن را کنار می گذارند و برای انجام IVF اقدام می کنند. در روش درمانی لقاح در محیط آزمایشگاهی (IVF)، شانس بارداری افزایش پیدا می کند، به طوری که اگر خانم تحت درمان جوانتر از ۴۰ سال باشد، شانس بارداری او در تلاش اول حدود ۴۰ درصد است. در زنان بالای ۴۰ سال نیز میزان موفقیت روش IVF به سن فرد بستگی دارد. برای خانم هایی در بازه ی سنی بین ۴۰ تا ۴۲ سال احتمال موفقیت این روش درمانی حدود ۱۵ درصد است، اما برای زنان بالای ۴۲ سال این میزان کمتر از ۵ درصد می باشد.
3. روش اهدای تخمک:
روش اهدای تخمک، گزینه ی درمانی دیگری به خصوص برای خانم های مسن است. در واقع در بعضی موارد، علل ناباروری به گونه ای نیست که با تجویز دارو یا روش های پیشرفته درمان ناباروری بتوان آنها را برطرف کرد، مثلاً در بعضی زنان به خاطر سن بالا، یائسگی زودرس و اختلالات دیگر، علی رغم سالم بودن ارگان های باروری، به علت نداشتن تخمک از امکان باروری محروم هستند. در این افراد تنها راه باروری، دریافت تخمک اهدایی از یک داوطلب زن است. در حالی که بسیاری از زنان از دریافت تخمک زن دیگری امتناع می کنند و قبول کردن این مورد برای آنها سخت است چراکه که فرزند آنها اطلاعات ژنتیکی زن دیگری را خواهد داشت، اما گاهاً میل آن ها به داشتن فرزند بر ژنتیک غلبه می کند. این روش درمانی معمولا به صورت رشد در محیط آزمایشگاهی (IVF) انجام می شود. اگر خانمی بیش از ۴۳ سال سن داشته باشد، تخمک های اهدا کنندگان بهترین و در واقع تنها راه بارداری برای آن هاست و تعداد خانم های بالای ۴۵ سالی که با تخمک های خود باردار می شوند، بسیار اندک است.
4. روش تزریق اسپرم به سیتوپلاسم تخمک یا میکرواینجکشن (ICSI):
میکرواینجکشن یک روش درمانی است که در آن یک اسپرم را به طور مستقیم به داخل تخمک تزریق می کنند و برای مدت معینی در دستگاه انکوباتور کشت داده تا به دنبال آن لقاح، تقسیم سلولی و تشکیل جنین صورت گیرد. روش انجام میکرواینجکشن کاملاً مشابه روش IVF است؛ اما به جای اینکه بارور شدن تخمک در آزمایشگاه انجام شود، پزشک معالج اسپرم‌های متحرک با شکل نرمال را از نمونه مایع منی استخراج کرده و به طور مستقیم در هر تخمک یک اسپرم تزریق می‌کند. یعنی در این روش هم مراحل تحریک تخمدان، جمع آوری تخمک و تهیه اسپرم صورت می گیرد و فقط در مرحله بعدی برخلاف IVF که اسپرم مرد در کنار تخمک زن در آزمایشگاه کنار هم ریخته می شود تا اسپرم خودش وارد تخمک شده و آن را بارور کند؛ در روش میکرواینجکشن، اسپرم به داخل تخمک تزریق می شود و در پی آن لقاح انجام می گیرد.
این روش درمانی بر این نکته تأکید دارد که تا زمانی که اسپرم حتی به تعداد بسیار کم هم وجود داشته باشد، امکان باروری وجود دارد. این روش معمولاً ‌برای زوج هایی استفاده می شود که اسپرم مرد از نظر تعداد، تحرک و یا شکل، کیفیت لازم را نداشته یا چندین مورد عمل IVF ناموفق صورت گرفته باشد. همچنین در مردانی که سابقه وازکتومی داشته و نیاز به برداشت اسپرم از بیضه‌ها یا اپیدیدیم (محل بلوغ اسپرم) می‌باشد و یا در مواردی که تعداد اسپرم‌ها در مایع منی، صفر شمارش شده است ولی در بافت بیضه اسپرم وجود دارد (آزواسپرمی غیر انسدادی) نیز این روش کارآمد است. به طور کلی اگرچه نمی توان گفت که میکرواینجکشن تضمینی قطعی برای باروری است اما به طور کلی این روش بسیار کارآمد بوده و از نظر نتیجه تفاوت چشمگیری با سایر روش ها ایجاد کرده و بسیار موثرتر از سایرین واقع شده است.
طبق تحقیقاتی که اخیراً انجام شده است، توصیه می شود که به رحم زنان زیر ۳۵ سال، تنها تخمکی که در آزمایشگاه اندکی رشد کرده است را انتقال دهند و این انتقال در این افراد بیش از دو بار انجام نشود. تعداد دفعات انتقالی که برای خانم های بالای ۳۵ سال توصیه می شود، به سن فرد و تعداد روزی که از رشد جنین در آزمایشگاه گذشته بستگی دارد.