تیک عصبی در کودکان، علل و درمان آن

تیک عصبی کودکان مجموعه ای از انقباض های عضلانی غیر ارادی ست که به صورت رفتار یا تولید صدا به طور ناگهانی از کودک سر می زند.

تیک عصبی کودکان مجموعه ای از انقباض های عضلانی غیر ارادی ست که به صورت رفتار یا تولید صدا به طور ناگهانی از کودک سر می زند. معمولا استرس عامل اصلی بروز تیک است. بعد از چند بار تذکر دادن و صحبت کردن با کودکتان متوجه می شوید که علائم تیک دوباره تکرار می شوند پس بیشتر مضطرب می شوید و کودک نگرانی تان را می بیند و نسبت به این موضوع حساس می شود. واکنش شدید به علائم باعث تشدید تیک در کودک می شود. اگر می خواهید تیک در کودکتان به یک عادت رفتاری تبدیل نشود با ما همراه شوید تا علت تیک عصبی کودکان و راهکارهای درمان را بررسی کنیم.

اختلال تیک عصبی در کودکان

تیک عصبی کودکان مانند اختلال تیک در بزرگسالان به صورت پرش ناگهانی یا انقباض غیر ارادی عصبی است که می تواند به صورت طولانی مدت یا زودگذر در کلام و رفتار ظاهر شود. کودک معمولا از وجود تیک های خود آگاهی ندارد. به طور معمول اختلالات تیک در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می شوند و به کودک کمک می‌کند تا انرژی عصبی خود را آزاد کند. کودکان در سنین 12-7 سالگی بیش ترین میزان تیک را نشان می دهند. میزان شیوع تیک در پسران بیشتر از دختران است. گاهی این اختلال تا میانسالی ادامه پیدا می کند.

انواع تیک در کودکان

تیک صوتی:

کودکان دارای تیک صوتی رفتاری صدادار تولید می کنند. تیک های صوتی ساده مانند سرفه کردن، صاف کردن گلو، غرغر کردن، بالا کشیدن بینی، فین کردن و تیک های صوتی پیچیده مانند تکرار کلمات یا عبارات، بددهنی (استفاده از کلمات یا عبارات مستهجن)، مکرر گویی (تکرار واژه های خود)، پژواک کلام (تکرار واژه های اخر طرف مقابل) دیده می شود.

تیک حرکتی:

تیک حرکتی رفتارهایی مانند شکلک در آوردن، تنگ کردن چشم ها، بالا انداختن شانه یا تکان دادن سر، باز و بسته کردن چشم، مکیدن لب، بال اپریدن ناگهانی شانه یا پا و پلک زدن در کودک را شامل می شود.

تیک های حرکتی پیچیده شایع عبارتند از؛ رفتارهای نظافتی، بوییدن اشیا، جهش، رفتارهای لمسی، پژواک کرداری (تقلید رفتار مشاهده شده)، حرکات زشت و ناشایست (ادا و اطوار زننده).

شایع ترین تیک های حرکتی چهره ای هستند با این حال در بعضی از کودکان گردن و اندام ها را درگیر می کند. تیک های متعدد حرکتی به همراه یک یا چند تیک صوتی اختلال توره نامیده می شود.

تیک های گذرا و مزمن عصبی کودکان

تیک ها بر اساس ماندگاری به دو دسته گذرا و مزمن تقسیم می شوند. تیک های گذرا حداقل به مدت 4 هفته و حداکثر 12 ماه طول می کشند، اگر کودکتان رفتارهای تکراری را در مدتی کمتر از این زمان انجام دهد، دچار اختلال تیک نیست.

در صورتی که رفتارهای تکراری پایدار شده و بیشتر از یک سال در کودک مشاهده شوند تیک مزمن تشخیص داده می شود. این تیک ها پایدارتر و انقباض های عضلانی معمولا شدیدتر است. تیک های مزمن بیشتر بین سنین 6 تا 12 سالگی دیده می شود. ممکن است متوجه شده باشید که علایم کودک به طور متناوب کم و زیاد می شود یا برای مدتی محو می شوند و دوباره پدیدار می شوند.

علائم رفتاری مقدماتی تیک

معمولا علائم رفتاری مقدماتی مانند تحریک پذیری، مشکلات توجه، تحمل کم در برابر محرومیت پیش از شروع تیک ها یا همزمان با آن در کودک بروز پیدا می کند همچنین تجربه های حسی مانند احساس تنش، فشار یا خارش قبل از تیک رخ می دهد شایع ترین تیک اولیه چشمک زدن است که متعاقب با آن تیک سر یا شکلک در آوردن بروز پیدا می کند. اکثر علائم صوتی و حرکتی پیچیده، سال ها پس از علائم اولیه ظاهر می شود. توجه شما به این نشانه ها می تواند از پیشروی تیک ها جلوگیری کند. برای این منظور بهتر است علت تیک فرزندتان را شناسایی کرده و در جهت رفع آن ها اقدام کنید.

علت تیک عصبی کودکان

ترکیبی از عوامل محیطی و زیستی در ایجاد تیک های عصبی کودکان دخالت دارند. عوامل ژنتیکی، وسواس، افسردگی، بیش فعالی، محیط پر تنش، استرس های مزمن و طولانی مدت می تواند در بروز تیک موثر باشد، حتی ممکن است کودک به خاطر تقلید این عادت رفتاری را پیدا کند.

تیک عصبی کودکان بیشتر در زمان هایی که تحت فشار عصبی هستند ظاهر می شود. شاید متوجه شده باشید که تیک‌های کودک شما بیشتر در هنگام شروع مدرسه و در فصل امتحانات بیشتر می شود. همچنین زمانی که شما از کودک کاری بیشتر از توانایی‌اش انتظار داشته باشید مثل نمرات عالی یا موفقیت در یک‌رشته ورزشی خاص و ... این مسئله فشار زیادی به کودک وارد می‌کند و او دچار استرس می‌شود. وقتی کودکتان آرامش دارد یا مشغول به کاری است مثلا در حین بازی یا هنگام خواب تیک ها کاهش می یابد یا به طور موقت از بین می روند.پ

سیر بیماری و پیامدهای آن

در دوران کودکی علائم تیک ممکن است کاهش یا افزایش پیدا کند یا علائم تازه جانشین علائم قدیمی شود. در اکثر موارد تیک تا نوجوانی به طور کامل برطرف می شود. اما کودکی که به نوع شدید بیماری مبتلاست ممکن است دچار مشکلات هیجانی مانند افسردگی و کاهش اعتماد به نفس شود؛ به دنبال آن شاهد تخریب عملکرد کودک خود باشید. این تخریب زمانی بیشتر می شود که کودک همزمان به بیش فعالی یا اختلال وسواسی - عملی نیز مبتلا باشد.

چطور با تیک‌های عصبی کودکم برخورد کنم؟

عواملی که باعث ایجاد فشار روحی در کودک می شود را شناسایی کنید چون تیک ها معمولا به صورت موقت ایجاد می شوند آن هم در شرایطی که کودکتان تحت فشار روانی باشد. زمانی که شرایط به حالت عادی برگردد معمولا تیک ها ناپدید می شوند. واکنش شدید به تیک های کودک منجر به اضطراب او می شود حتی ممکن است شدت تیک ها افزایش پیدا کند حتی زمانی که کودکتان خسته است تیک هایش بیشتر می شود پس استراحت کافی به او بدهید. آرامش و خونسردی خودتان را حفظ کنید تا فشار روانی کودک بیشتر نشود. عوامل بروز استرس کودک تان را شناسایی کنید.

برای کاهش تیک کودکم چه کارهایی نباید بکنم؟

زمانی که کودک حالت های تیک را نشان می دهد بی اعتنایی کنید. نباید روی حرکات بچه متمرکز شوید و مدام به او گوشزد کنید که چرا این حرکات را تکرار می کند؛ هر چه کودک بیشتر روی رفتارش حساس شود، تیک افزایش پیدا می کند. در مواقعی که کودک تیک ندارد، باید بیشتر به او توجه یا او را نوازش کرد.

کودک را نترسانید. برای مثال نگویید که "اگر این کار را ادامه دهی کسی با تو دوست نمی‌شود یا همه تو را مسخره می کنند"، این نوع برخورد علاوه بر افزایش تیک عصبی، عزت‌نفس کودک را بشدت پایین می‌آورد. تحقیر، سرزنش و مقایسه شرایط را بدتر می کند. تجربه نشان داده که تذکر مستقیم یا تنبیه کودک برای ترک رفتار عادتی به هیچ وجه مؤثر نیست و باید از شیوه تربیتی مبتنی بر تشویق استفاده کرد. بخاطر تیک ها،کودکتان را از مهمانی یا سایر جمع های اجتماعی محروم نکنید، چون اثر منفی بر مهارت های اجتماعی اش دارد.

امنیت محیط تیک های عصبی را کاهش می دهد.

سعی کنید تنش های احتمالی را کاهش دهید و محیطی امن برای کودکتان فراهم کنید. محیط خانواده در ایجاد و تشدید علائم تیک اهمیت دارد. برای مثال حتی زمانی که شما با همسرتان قهر می کنید و به مدت طولانی با او حرف نمی زنید احساس ناامنی از را در او ایجاد کرده اید. همچنین از کودک خود به عنوان خبر رسان بین خودتان استفاده نکنید.

بهبود روابط زناشویی، مهارت حل مسئله، مدیریت استرس و کنترل خشم برای فراهم کردن محیطی امن ضروری است. به کودکتان اطمینان دهید که در هر شرایطی دوستش دارید. اینکه او را به خاطر خودش دوست دارید نه به خاطر موفقیت هایش به او آرامش می دهد. شرایط کودک را با معلم کودکتان در میان بگذارید و از او بخواهید در این زمینه با شما همکاری کند.

تخلیه هیجانی راهی برای کاهش تیک عصبی کودک

سرگرمی های مورد علاقه کودک مثل نقاشی، موسیقی، بازی ها و ... می تواند در بهبود تیک ها موثر باشد پس فعالیت هایی همچون بازی یا برنامه های شادی بخش را بیشتر کنید تا تخلیه هیجانی بیشتری را تجربه کند. درآغوش گرفتن و نوازش نیز میزان اضطراب کودک را کم می نماید. ایجاد آرامش از طریق ورزش های تنفسی به مرور زمان نیز این عارضه را کاهش می دهد. پس تغییر شیوه زندگی کودک می تواند اثر بخش باشد.

درمان تیک عصبی کودکان

اگر تیک ها بیشتر از ۶ ماه طول بکشد یا شدت شان به حدی باشد که مانع از انجام کارهای روزمره کودک شود یا کودک را ناراحت کند، درمان ضرورت دارد. درمان اختلال تیک بستگی به شدت تیک ها، ناراحتی ذهنی کودک، اختلالات همزمان و تاثیر تیک ها بر عملکرد تحصیلی و اجتماعی کودک دارد. درمان باید با آموزش خانواده شروع شود.

برای تیک های مزمن یا تیک گذرای شدید، ابتدا باید بررسی پزشکی صورت بگیرد سپس بعد از رد علل جسمانی، درمان روانشناختی آغاز می شود. درمان تیک عصبی کودکان به دو صورت دارویی و روانشناختی انجام می شود. اما دارو تنها تا حدی می تواند نشانه ها را کاهش دهد و برای درمان موثر مشاوره روانشناسی ضروری است. تمرین متمرکز، خود بازبینی، حذف تقویت مثبت، آرام سازی در کاهش استرس ها تاثیر دارد.

سخن آخر

در نهایت شما به عنوان مراقبان اصلی در کاهش مشکل کودکتان بیشتری سهم را دارید. با فراهم کردن بستری مناسب برای پرورش کودکتان در محیطی امن می توانید سلامت او را تضمین کنید. اما همانطور که در عمل می بینید همیشه نمی توان کمال مطلوب را فراهم کرد؛ پس چه بهتر که در هنگام مواجهه با مشکلات از مهارت هایتان برای کاهش آسیب به خود و اطرافیانتان استفاده کنید. نگاه مجدد و مرور مسائل به شما کمک می کند راه حل های که از چشمتان دور مانده بودند را بیابید. در طی مشاوره کودک با کمک یک متخصص شما می توانید به سلامت خود و فرزندتان کمک نمایید.