ارتباط نوزاد با مادر، چگونگی آموزش همدلی به او

دانه‎‌های همدلی را در دوران نوزادی بکارید؛ و در سراسر دوران کودکی آنرا پرورش دهید؛ سپس شکوفه‌های زیبای آنرا در نوجوانی و بزرگسالی ببینید.

توانایی همدلی بیش از هر صفتی موفقیت کودکان را تعیین می‌کند؛ و پایۀ آن در دوران نوزادی بنا گذاشته می‌شود. نوزادان براساس شیوه‌ای که به آنان توجه میشود، یاد می‌گیرند به دیگران توجه کنند.

پدر و مادر مهارتهای لازم را برای همدلی به کمک همدلی کردن به نوزاد به او می‌آموزند. پدر و مادری که کودک را انسانی ویژه می‌شمارند - یعنی انسانی که عواطف خاص خودش را دارد؛ و باید به آن حرمت نهاد - شیوۀ همدردی را با دیگران به او یاد می‌دهند.

وقتی به نیازهای کودک پاسخ داده شد؛ و به او در تفسیر عواطفش یاری رساندند، او را آماده می‌کنند تا نسبت به نیازهای خود و دیگران حساس باشد. توانایی همدلی با دیگران به‌کمک شناخت عواطف و احساسات انسان‌ها آغاز می‌شود.

نوزادان عواطف را، نخستین بار در پیوندشان با پدر و مادر می‌آموزند. زمانی که نوزاد می‌گرید؛ و مادر با نوازشی نرم به او پاسخ میدهد؛ و با گفتن من اینجا هستم او را آرام می‌کند، نوزاد یاد می‌گیرد در پس هر ناراحتی، آرامشی وجود دارد.

این احساس طبیعی‌ست؛ و میتواند کنترل شود؛ و تغییر یابد. بدین ترتیب، نوزاد می‌آموزد که جهان جایی‌ست دوست داشتنی، مهربان و اطمینان بخش.

وقتی به کودک توجه کنیم، توجه کردن را به دیگران یاد می‌گیرد. زمانی که پدر و مادر با حساسیت به گریۀ نوزاد پاسخ می‌دهند؛ لباس تنش می‌کنند؛ او را درآغوش و نزدیک خود نگه می‌دارند؛ و شیوه‌های برقراری ارتباطی وی را - که بی گربه کردن روی میدهد - درمی‌یابند؛ و به آن پاسخ میدهند، درنتیجه کودک یاری رساندن را به دیگران می‌آموزد.

درنتیجه حساسیت دربارۀ شیوۀ عملکرد جهان بخشی از شخصیت او می‌شود؛ زیرا توجه کردن، پاداش دادن، گوش کردن و پاسخ دادن به نیازها معیارهای خانواده است و سرانجام این ویژگیها بخشی از شخصیت کودک می‌شود.

زمانی که ذهن و مغز کودک در حال رشد است، او این درس‌ها را با شخصیت در حال رشد خود در سطح بنیادی‌اش یکپارچه می‌سازد.

مادران و پدرانی که دلبستگی‌را در کودک پرورش می‌دهند، برای او، ناخودآگاه الگوی همدلی می‌شوند؛ زیرا پدر و مادر و نوزاد از نظر احساسی و عاطفی با هم هماهنگی دارند و عواطف همدیگر را خوب می‌شناسند.

پدر و مادری که کمتر به نوزادشان پاسخگو هستند، کمتر احتمال دارد نوزادی همدل بپرورند. اگر مادر و پدر برای هماهنگ کردن کودک با قانون‌ها و برنامه‌های خود تلاش کنند؛ و به‌جای توجه به اشاره‌های کودک، احساسات کودک‌را در برابر انتظارات‌شان بابت انجام رفتار خوب نادیده بگیرن، کودک شیوۀ تفسیر عواطفش را نمی‌آموزد و نمیداند در برابر آنها چه باید بکند.

کودک بی این مهارتها در شناخت عواطف خود و دیگران به‌مشکل برمیخورد؛ زیرا باید در آغاز زندگی از تعامل با پدر یا مادرِ همواره پاسخگویش آنها را می‌آموخت.

تجربه‌های زندگی به او می‌فهماند، که او در این جهان خصمانه تنهاست. تو به منظور حمایت از سلامت خود برای برآورده شدن نیازهایش یاد میگیرد به‌کمک کسی نیندیشد و در اثر آن، جهانی خودمحور برای خود می‌سازد و می‌آموزد، که تنها به خودش توجه داشته باشد.

وادار شدن به کمک و توجه به دیگران در شخصیت چنین کودکی نقش نمی‌بندد. شاید بعدها این اصل را یاد بگیرد، اما به‌کارگیری آن برایش دشوار خواهد بود؛ زیرا الگوهای عاطفی نخستین که در ذهن وی نقش بسته است، به او می‌گوید، که باید نخست به خودش فکر کند.

بنابراین اگر یکی از هم‌تیمی‌هایش زخمی شود، برایش نگران نیست و تنها نگرانی‌اش این است، که این رویداد در سرعت بازی تاخیر می‌اندازد؛ یا بر احتمال بردن تیم تاثیر می‌گذارد.

این خودمحوری‌ها بعدها به وضعیت شغلی وی نیز انتقال می‌یابد یعنی همواره پیش از هر چیز به وضعیت خودش یا بازده کار می‌اندیشد و به شیوۀ تاثیر آن بر دیگر همکاران و خانواده‌اش توجه چندانی ندارد. چنین بزرگسالی دارد دانه‌های خودخواهی را که در دوران نوزادی کاشته شده است، درو می‌کند.

حتی نوزادان زیر یک سال نیز برای همدلی شیوه‌های نوروشیمیایی ابتدایی دارند. نوزاد اگر گریۀ نوزادی دیگر را بشنود یا ببیند؛ یا اگر مادرش بگرید، ممکن است گریه کند.

با پرورش دلبستگی و توجه به‌عواطف و پاسخگو بودن شیوه‌های همدلی در مغزِ در حال رشد نوزاد تقویت می شود.

برای تمرین همدلی، بکوشید جهان را از دیدگاه نوزادتان ببینید؛ و عواطفش را دریابید. نوزاد چه میخواهد به شما بگوید؟ کودک براساس تجربۀ درک شما از عواطف و دیدگاه‌هایش یاد می‌گیرد چگونه خود را جای دیگران بگذارد.

حساسیت داشتن و پاسخگو بودن به گریه‌های کودک - که نخستین شیوۀ برقراری ارتباط است - نخستین درسی‌ست، که بابت آموزش همدلی دریافت می کند.