آموزش دستشویی رفتن به کودکان، چرا پسرفت می کنند؟

پسرفت در آموزش دستشویی یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که پس از آموزش کامل دستشویی رفتن برای کودکان پیش می‌آید.

پسرفت در آموزش دستشویی یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که پس از آموزش کامل دستشویی رفتن برای کودکان پیش می‌آید. شاید فکر کنید که فرزندتان به خوبی از پوشک جدا شده است می‌تواند نیاز به دستشویی رفتنش را اطلاع دهد اما یک دفعه متوجه شوید که اینطور نبوده‌است. در این مقاله می‌خوانیم که با پسرفت در آموزش دستشویی کودکی که به سن مهد کودک رسیده‌است چگونه برخورد کنیم.

کودک ۴ ساله‌ای را تجسم کنید که تقریبا مهارت دستشویی رفتن را یاد گرفته است و ماه‌هاست که به جای پوشک لباس زیر می‌پوشد. فقط گاهی موقع خواب یا در سفرهای جاده‌ای طولانی، از شورت آموزشی (pull-on diaper) استفاده می‌کند. حالا بعد از مدت زمان زیادی که در ماشین نشسته‌ است، می‌خواهد که همیشه و حتی در خانه پوشک بپوشد و مادرش متوجه اضطراب او هنگام نپوشیدن پوشک می‌شود.

گرچه این تجربه اذیت‌کننده‌ای به نظر می‌رسد اما بسیار هم اتفاق رایجی است. جیمی گلواکی (Jamie Glowacki) نویسنده کتاب آموزش آسان دستشویی رفتن می‌گوید: «مردم فکر می‌کنند که یک خط پایانی وجود دارد و باید از آن رد شویم.» اما در حقیقت همچین چیزی وجود ندارد. در مسیر درست آموزش دستشویی رفتن همیشه مشکلاتی هم پیش می‌آید. اتفاقاتی مثل دیر رسیدن به دستشویی یا تصمیم لحظه‌ای نرفتن به دستشویی از طرف کودک، از موارد پسرفت در آموزش دستشویی به حساب نمی‌آوریم.

بعضی متخصصان معتقدند که پسرفت در آموزش دستشویی چیزی شبیه سقوط کردن از ارتفاع است. یعنی کودکی به مدت طولانی (شاید حدود یک‌سال) مثل یک قهرمان، در تمام شرایط در این مهارت موفق باشد اما یک دفعه کار دیگری انجام دهد. بعضی از این به عقب برگشتن‌ها شبیه «انتقام» هستند. مثلا کودک پیش‌ دبستانی شما به محض دیدن شیردادن مادر به نوزاد جدید، در خانه دستشویی کند.

پسرفت در آموزش دستشویی معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که اتفاق مهم و نگران‌کننده‌ای برای کودک پیش آمده باشد. مثل طلاق والدین، آمدن نوزاد جدید یا رفتن به پیش دبستانی. ریشه مشکل آن‌جاست که کودک در تمام موقعیت‌ها کنترل دفع ادرار یا مدفوع خودش را از دست نمی‌دهد و این خودش نشانه وجود داشتن مشکل است.

تلاش کنید که دلیل به عقب رفتن کودک‌تان در این مرحله را متوجه شوید و در این رابطه با او گفتگو کنید و بدون جهت دادن به صحبت‌ها، کمک کنید که بتواند احساسش را در این رابطه بیان کند. متخصصان معتقدند در بیشتر موارد، کودک به دلیل آن‌که نمی‌تواند احساسش را در قالب کلمه‌ها بیان کند، آن‌ را در رفتار خود بروز می‌دهد. به مدت طولانی احساسش را تایید کنید و به او احساس شنیده شدن و درک شد بدهید.

برای نمونه، با آمدن فرزند جدید بیشتر موارد پسرفت کودک به این دلیل است که دلش می‌خواهد نوزاد باشد تا تمام توجه شما را به خودش جلب کند. در وقت‌های آزادی که با نوزاد دارید، کودک خود را به مشارکت دعوت کنید. مثلا از او بخواهید کتاب قصه‌های تصویری خود را به او نشان دهد و شما به جای نوزاد حرف بزنید مثلا بگویید: «ببین چقدر خواهر کوچولیت از این که برایش کتاب خواندی خوشش آمده» و با مهم جلوه دادن کارهایی که توانایی انجام آن را دارد -به خصوص کارهایی که به نوزاد مربوط می‌شود- اعتماد به نفس او را افزایش دهید.

فعالیت‌هایی مثل آماده‌کردن بشقاب غذای نوزاد و آماده کردن محل خواب او، به او کمک می‌کند که بداند فرزند بزرگتر بودن چه مزیت‌های هم دارد. این روش‌ها توجه به احساس و نیاز اساسی کودک در رابطه با رفتاری است که خودش را به شکل پسرفت نشان می‌دهد.

حالا که کودک شما در دستشویی پسرفت داشته ممکن است تصمیم بگیرید آموزش‌های اولیه را از سر بگیرید. بله این چاره کار است اما این دفعه خیلی سریع‌تر و راحت‌تر به نتیجه می‌رسید.

مادر چارلی کمی بعد از شروع پیش دبستانی متوجه شد که کودک پنج ساله او در شلوارش دستشویی می‌کند در حالی‌که یک ماه است که آموزش‌های او تمام شده و در این رابطه موفق بوده‌است. آن‌ها به ملاقات پزشک متخصص می‌روند و مطمئن می‌شوند که این ماجرا یک مشکل پزشکی نیست مثل انسداد روده یا عفونت ادراری نیست. آن‌ها تصمیم می‌گیرند برای کمک به فرزندشان از روش جایزه استفاده کنند و یک جدول به دیوار بچسبانند که جایزه بزرگی که اسمش بالای جدول نوشته شده آرزوی همه بچه‌هاست: دوچرخه!

این تکنیک تشویقی یکی از روش‌های روانشناسی رفتارگرایانه است و امروز بسیاری معتقدند که در زندگی واقعی، انسانی برای اینکه مهارت‌های ضروری را یاد بگیرد یا به اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت خود برسد جایزه‌ای درافت نخواهد کرد. پس این روش‌ها آن‌چنان علمی و پذیرفته‌شده نیستند. گرچه تجربه بعضی از والدین مثل مادر چارلی، موفقیت تدریجی کودک پس از ۳ ماه با استفاده از این جدول جایزه موضوعی است که انگیزه استفاده مجدد آن‌ها از جدول جایزه در ارتباط با کودک خواهد بود.

سه ماه مدت زمان زیادی است و خوشبختانه بسیاری از متخصصان معتقدند که بیشتر پسرفت‌های کودک در این رابطه حدودا یک هفته یا کمی بیشتر زمان می‌برد. اما اگر این فرایند طولانی‌تر شد، شاید بهتر باشد با پزشک متخصص اطفال ملاقات کنید و احتمال مشکلات دستگاه دفع ادرار یا سیستم گوارش کودک را بررسی کنید.