عوارض وازکتومی در مردان، برگشت‌پذیر است؟

مَجرابرداری یا وازکتومی ( vasectomy) نوعی عمل جراحی در مردان برای پیشگیری از بارداری است. در این روش که به «بستن لوله مردان» مشهور است، فرد امکان فرزنددار شدن را از خود سلب می‌کند و امکان بازگشت هم تا ۶۰٪ وجود دارد (vasovasostomy). درصد موفقیت این عمل بسیار بالاست.در بین انواع مختلف پیشگیری از بارداری، وازکتومی موفق‌ترین آنها محسوب می‌شود. این عمل فقط برای پیشگیری از حاملگی است و در انتقال بیماری‌های مقاربتی نقشی ندارد.

عمل وازکتومی سرپایی و بسیار ساده بوده و فرد ۳۰ دقیقه پس از عمل قادر به راه رفتن و رانندگی خواهد بود. پس از این عمل رنگ و بو و طعم و حجم منی و قدرت نعوظ و انزال تغییری نمی‌کند و فقط عامل باروری (اسپرم) مسدود می‌گردد.در این روش با جراحی کوچک مسیر وازدفران را که وظیفهٔ عبور اسپرم را از بیضه به سمت پروستات و مجرای ادراری داردمسدود می‌کنند.این روش با بی‌حسی موضعی و درد کم و جراحی کوتاه مدت و ارزان قیمت است. درصد موفقیت ۵/۹۹-۹۵ درصد می‌باشد که بسته به روش وازکتومی متفاوت می‌باشد. بر اساس اطلاعات درج شده در سایت NHS سازمان خدمات درمانی بریتانیا موفقیت این روش بیش از ۹۹٪ می‌باشد و در ۲۰۰۰ مردی که وازکتومی کرده‌اند فقط یک نفر در بفیه عمر توانسته یک زن را بار دار کند.

عوارض جراحی بسیار کم و شامل احتمال خونریزی و یا عفونت جراحی در کوتاه مدت و یا درد بیضه به طور موقتی، و بندرت مزمن، می‌باشد؛ و فواید این روش، قابلیت بازکردن مجدد وازکتومی، ارزان بودن و دوره نقاهت کوتاه مدت آن می‌باشد.وازکتومی باعث ناتوانی جنسی نمی‌گردد ولی موارد متعدد دیده می‌شود که بیمار پس از وازکتومی از کم شدن توانایی و یا تمایل جنسی شاکی می‌باشد که دلیل آن، تأثیر روحی انجام وازکتومی می‌باشد و از نظر علمی وازکتومی تأثیری جسمی بر روی توانایی جنسی ندارد. در صورت بروز دردهای طولانی مدت و آزار دهنده پس از وازکتومی احتیاج به بازکردن مجدد وازکتومی یا برداشت کامل لولهٔ وازدفران می‌باشد.

وازکتومی یا انسداد مجاری وازدفران، یکی از قدیمی‌ترین روشهای جراحی، جهت جلوگیری از باروری در مردان می‌باشد این روش امروزه در بسیاری از نقاط دنیا بخصوص چین، برای کنترل جمعیت متداول می‌باشد.وازدفران مجرای عبور اسپرم از بیضه به طرف پروستات و مجرای ادراری جهت اضافه شدن اسپرم به مایع انزالی منی می‌باشد که با انسداد این مجرا، باعث تهی شدن مایع منی از اسپرم می‌گردد و در نتیجه مایع خروجی انزالی حاوی اسپرم نمی‌باشد، لذا منجر به باروری نمی‌گردد.

گروهی از زوج‌ها از لحاظ جنسی فعال و بارور هستند، ولی تمایلی به بچه‌دار شدن ندارند. این گروه باید از روش‌های مؤثر پیشگیری از بارداری استفاده کنند. تحقیقات نشان داده است که اگر زوجین از هیچ‌گونه روش پیشگیری از بارداری استفاده نکنند، حدود ۹۰ درصد زنان در طی مدت یک سال حامله می‌شوند. در کشور ما نیز، با وجود دسترسی آسان به وسایل پیشگیری از بارداری، سالانه حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار حاملگی ناخواسته اتفاق می‌افتد که به‌طور عمده ناشی از استفاده نکردن از وسایل پیشگیری از حاملگی است.در اینجا تمام کارها در امتداد خطی سبز انجام می‌شود. خواه ناخواه توجهت به افراد حاضر جلب می‌شود. مردان و زنان در کنار یکدیگر خط سبز را دنبال می‌کنند. صحبت‌هایی می‌شنوی. آنها از مسائلی حرف می‌زنند که هرگز بیرون از این خط نمی‌توان به آسانی بیانشان کرد.

وازکتومی چیست؟ مزایا و عوارض آن

-شما چند فرزند دارید؟

یک پسر.

پس چرا وازکتومی؟

من و همسرم دخترعمو، پسرعمو هستیم، متأسفانه پسر ما تالاسمی دارد. متخصصان توصیه کرده‌اند که دیگر بچه‌دار نشویم. ما هم آمده‌ایم اینجا.

پسر کوچک و رنگ پریده‌ای را می‌بینم که به گردن مادرش آویزان است. چشمان گودافتاده و جثة نحیفی دارد. او هم به خط سبز خیره شده است.

همسر من مدت‌ها بود که قرص می‌خورد. اما هر روز مشکل داشتیم. یا استفراغ می‌کرد یا خوردن قرص فراموشش می‌شد. از آی یو دی هم نمی‌توانست استفاده کند تا این‌که یکی از همسایه‌ها بخش وازکتومی این مرکز را به ما معرفی کرد.

مردان و زنان زیادی اینجا هستند، جوان و پیر. آنها آگاهانه تصمیم می‌گیرند روش مناسب‌تری را برای کنترل جمعیت خانوادة خود انتخاب کنند. شاید خط سبز بهترین مسیر برای بسیاری از این زوج‌های آگاه باشد.

اهمیت تنظیم خانواده در ایران

جمعیت دنیا در سال 1987 به پنج میلیارد نفر رسید و تنها در طی 157 سال، پنج برابر جمعیت سال 1830 شد. در مقابل، جمعیت ایران فقط در مدت 50 سال (از سال 1320 تا 1370) از دوازده میلیون به شصت میلیون نفر رسیده است. این افزایش سریع جمعیت، مشکلات و کمبودهای روزافزونی را در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی و تربیتی به دنبال داشته و در آینده مواجهه با معضلات پیچیده‌تری پیش‌بینی می‌شود.

همچنین رشد سریع جمعیت باعث افزایش نابرابری میان درآمد کشورهای در حال توسعه و کشورهای پیشرفته می‌شود و پدیدة مهاجرت را تشدید می‌کند. آثار منفی افزایش موالید و بعد خانوار، تنها محدود به خانواده نیست. افزایش بعد خانواده منجر به افزایش جمعیت جوانان، کاهش درآمد سرانه، تورم، بیکاری، نزول سطح آموزش و تخریب منابع محیط زیست خواهد شد.مطالعات انجام‌شده در ایران در سال 1371 نشان می‌دهد که در حدود 6/1 درصد از حاملگی‌ها در جمعیت شهری و 1/39 درصد در جمعیت روستایی کشور ما ناخواسته هستند.

بررسی دیگری در شهر قزوین بیانگر آن بود که از هر پنج نفر زن، یک نفر از هیچ وسیلة پیشگیری استفاده نمی‌کند.بر طبق آمار انجمن تنظیم خانوادة جمهوری اسلامی ایران، حاملگی‌های بدون برنامه و ناخواسته، در 16 درصد موارد، به سقط‌های عمدی منجر می‌شوند. همچنین روزانه دست کم 80 زن به دلیل سقط غیرقانونی جان خود را از دست می‌دهند. به علاوه، نوزادان حاصل از حاملگی‌های ناخواسته غالباً نارس و کم وزن متولد می‌شوند و دچار اختلالات جسمی و روانی‌اند. از سوی دیگر، زایمان‌های مکرر موجب تحلیل قوای جسمی مادر می‌شود و فاصلة زمانی کافی برای ترمیم ذخایر غذایی از دست رفته در بدن او فراهم نمی‌گردد. حاملگی‌های مکرر با فواصل کم، خطر مرگ و میر مادران را افزایش می‌دهد. این خطر، بخصوص پس از زایمان سوم، به شدت افزایش می‌یابد.

کدام روش بهترین است؟

دکتر مهدی صدق‌آذر، مربی ارشد کشوری وازکتومی بدون تیغ جراحی و سرپرست مرکز آموزشی، بهداشتی و تحقیقاتی شهید جعفری، می‌گوید: «برای انتخاب روش پیشگیری از بارداری، همیشه زوجین باید مشاورة خانوادگی بگیرند. زیرا روش مطلوب پیشگیری از بارداری برای زوج‌های مختلف، متفاوت است. هدف از مشاوره، انتخاب و استفادة صحیح از روش پیشگیری از بارداری در افراد مختلف متناسب با شرایط خاص آنان است. بدین منظور، قبل از پیشنهاد یک روش پیشگیری به هر فرد، باید شرایط خاص وی، نیاز او، وضعیت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی‌اش در نظر گرفته شود.

در مشاوره برای پیشنهاد یک یا چند روش پیشگیری از بارداری، بهتر است که با زوج صحبت شود یا اگر با یکی از آنان صحبت شد، به او فرصت داده شود تا با همسر خود مشورت کند. قبل از شروع مشاوره، باید نحوة عمل روش‌های جلوگیری، میزان اثربخشی آنها، موارد منع مصرف، عوارض جانبی و نحوة برخورد با آنها و علائم خطری که نیاز به پیگیری دارند به تفصیل بیان شود.»

ستاره مددی، کارشناس بهداشت و مسئول بخش تنظیم خانواده در یک پایگاه بهداشتی واقع در غرب تهران، نیز بر اهمیت مشاوره قبل از انتخاب تأکید می‌کند و می‌افزاید: «در مشاوره، به فرد آگاهی می‌دهیم تا خودش شیوة مناسب را انتخاب کند و به دنبال دو هدف عمده هستیم: یکی اصلاح باورهای غلط عامیانه و دیگری آشنا کردن مردم با عوارض و مشکلات وسایل پیشگیری. در پایگاه بهداشتی، با استفاده از پوسترهای آموزشی، مزایا و معایب هر روش را به‌طور مجزا بیان می‌کنیم. موفقیت زمانی به دست می‌آید که فرد بتواند به دلخواه شیوة مناسب برای خود را انتخاب کند. به داوطلبانی که روش مورد نظرشان به سلامت آنها لطمه می‌زند روش دیگری پیشنهاد می‌کنیم.»

علی نیک‌دل، معلم دبیرستان پسرانه‌ای در تهران، به همراه همسر خود به پایگاه بهداشتی مراجعه کرده است. وی در صف انتظار عمل وازکتومی می‌گوید: «ما دو بچه داریم و دیگر بچه نمی‌خواهیم. مشکل ما هزینة زندگی نیست، بلکه دیگر وقتی برای اختصاص دادن به بچة دیگری نداریم.»کبری امامی، خانه‌دار و دیپلمه، مشکل اصلی را تمایل مردان به داشتن فرزند بیشتر می‌داند. وی در تأیید گفتة خود شرح می‌دهد: «مردها، برای زیاد کردن نسل خود، تا جایی که مادر جان دارد بچه می‌خواهند. مادر تا وقتی که یائسه نشده، باید به فکر بچه باشد.»

مشارکت مردان در تنظیم خانواده

یکی از عوامل مؤثر در موفقیت برنامه‌های تنظیم خانواده جلب مشارکت مردان است. مشارکت مردان در برنامه‌های تنظیم خانواده به معنای استفادة آنها از روش‌های مخصوص مردان نیست. این مشارکت شامل درک درست مردان از محدودیت‌ها و نیازهایی است که با استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری برای همسرانشان پیش می‌آید.

دکتر صدق‌آذر زن و مرد را به یک میزان مسئول جلوگیری از بارداری می‌داند. وی معتقد است: «اگر عارضه‌ای در نتیجة استفاده از شیوه‌های جلوگیری از بارداری در یکی از زوجین مشاهده شود، همسر وی باید از او حمایت کند. در نظام‌های تأمین بهداشت خانواده، به جنبة حمایتی مردان توجه بیشتری می‌شود. در مجموع، مردان علاوه بر استفادة شخصی از روش پیشگیری، نقش‌های دیگری را نیز شامل مشورت با همسر در انتخاب و استفاده از یک روش، مشارکت در تعیین بعد خانوار و نیز حمایت از همسر در هنگام استفاده از وسایل پیشگیری برعهده دارند.»

تنوع وسایل پیشگیری از بارداری برای زنان، محدود بودن روش‌های مخصوص مردان و وجود برخی نگرش‌های نادرست، که تنظیم خانواده را تنها وظیفة زنان می‌دانند، سبب شده تا مردان مشارکت کمتری در برنامه‌های تنظیم خانواده داشته باشند. بر طبق آمار اعلام‌شدة وزارت بهداشت در سال 1376، میزان مشارکت مردان در استفاده از روش‌های تنظیم خانوادة مخصوص آنان 3/7 درصد از کل مردان واجد شرایط را شامل می‌شود.دکتر صدق‌آذر مشارکت کم مردان را در برنامه‌های تنظیم خانواده ناشی از مسائل متعددی می‌داند.

وی معتقد است: «تأثیر نگرش منفی افراد جامعه، تأثیر برخورد منفی اعضای خانواده، ناآگاهی زنان از حقوقشان که باعث می‌شود تنها خود را مسئول پیشگیری از بارداری بدانند، کم‌رویی مردان برای مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی و درخواست خدمات تنظیم خانواده، رواج فرهنگ شفاهی بین مردان، غرور مردانه و باورهای غلط فرهنگی و اعتقادی از جملة مشکلات مردان برای شرکت در برنامه‌های تنظیم خانواده است. از لحاظ شغلی، عواملی همچون تطبیق نداشتن ساعت کار مراکز بهداشتی تنظیم خانواده با وقت آزاد مردان، مشغلة زیاد مردان، اتلاف وقت آنان هنگام مراجعه به مراکز دولتی و محدود بودن خدمات مشاوره‌ای غیرحضوری را باید در نظر گرفت.»

وازکتومی چیست؟

دکتر سیدحبیب‌الله جعفری، جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادرار و عقیمی مردان، با ذکر این نکته که سابقة استفاده از روش وازکتومی به یک قرن پیش بازمی‌گردد، در معرفی این روش می‌گوید: «بیش از پنجاه سال تحقیقات گسترده‌ای دربارة وازکتومی صورت گرفت. از ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۵، یعنی به مدت یازده سال، عمل وازکتومی در ایالت سی‌چوان چین انجام شد و در سال ۱۹۸۵، انجمن جلوگیری داوطلبانه از بارداری از طریق جراحی، بی‌عارضه بودن این روش را اعلام کرد و در سال ۱۹۸۶، وازکتومی به تمام نقاط دنیا معرفی شد. در اوایل اردیبهشت ۱۳۷۲ نیز پروفسور لیسون چان به ایران آمد و این روش را به محافل علمی ما معرفی کرد.»

سازمان بهداشت جهانی وازکتومی را به‌عنوان بهترین، مطمئن‌ترین و راحت‌ترین روش جراحی برای جلوگیری دائمی از باروری تأیید کرده است. وازکتومی را نخستین‌بار در ایران دکتر فریدون فروهری، مدیر پلی‌کلینیک شهید جعفری مرکز بهداشت شرق تهران، انجام داد. وی که پدر وازکتومی ایران شناخته شده است، شاگردان متعددی تربیت کرد و برای ترویج این روش به تمام نقاط ایران فرستاد. به گفتة دکتر صدق‌آذر، سرپرست کنونی این پلی‌کلینیک، از آن زمان تاکنون، ۷۷۵ پزشک دوره‌های آموزشی وازکتومی را طی کرده‌اند و در نقاط مختلف کشور در حال خدمت هستند. وی شمار موارد موفق وازکتومی انجام‌شده در مرکز مذکور را در حدود ۲۹ هزار مورد ذکر می‌کند.

وازکتومی به دو روش انجام می‌شود:

روش قبلی یا کلاسیک که جراحی با تیغ بوده است و روش جراحی بدون تیغ. دکتر جعفری در توضیح وازکتومی می‌گوید: «وازکتومی عبارت است از قطع لولة منی‌بر در مرد که با عمل جراحی ساده و مطمئنی در مدتی کوتاه انجام می‌شود. این روش آسان‌ترین و مؤثرترین روش پیشگیری از بارداری است که به‌تازگی با عملی بسیار ساده و بدون استفاده از تیغ جراحی صورت می‌گیرد و نیازی به بخیه‌زدن ندارد.»

وازکتومی برای چه افرادی مناسب است؟

دکتر صدق‌آذر استفاده از این روش را توصیه می‌کند برای افرادی که:

۱. مایلند روشی را انتخاب کنند که با فعالیت جنسی آنها تداخلی نداشته باشد؛

۲. تصمیم به بچه‌دار شدن مجدد ندارند؛

۳. به دلایل پزشکی نمی‌خواهند بچه‌دار شوند؛

۴. احتمال بروز بیماری‌های ژنتیکی در فرزند آنها وجود دارد؛

۵. وازکتومی را، به دلیل سهولت و نداشتن عوارض، بر لولـه بستن همسرشان ترجیح می‌دهند.

وازکتومی چگونه از حاملگی جلوگیری می‌کند؟

سلول‌های جنسی که در بیضه ساخته می‌شوند، از طریق لوله‌های منی‌بر راست و چپ، وارد مایع ‌منی می‌شوند. در وازکتومی، این دو لولـه را مسدود می‌کنند و در نتیجه سلول‌های جنسی قادر به عبور نیستند. در وازکتومی بدون تیغ جراحی، که با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، شکاف کوچکی به طول 2 تا 3 میلی‌متر بر روی پوست ایجاد می‌کنند. سپس با وسایل مخصوصی لایه‌های سحطی را کنار می‌زنند و از همین فضای کوچک لولـه‌های منی‌بر را خارج می‌سازند. پس از انجام عمل، که بی‌نیاز از بخیه است، محل را پانسمان می‌کنند. سوراخ باقی‌مانده حداکثر ظرف 48 ساعت ترمیم و محو می‌شود.

دکتر صدق‌آذر تأکید می‌کند: «داوطلب تنها زمانی درد مختصری احساس می‌کند که مادة بی‌حس‌کننده به او تزریق می‌شود و پس از تزریق، هیچ دردی احساس نخواهد کرد.» این عمل، به‌طور متوسط، در مدت 10 الی 12 دقیقه خاتمه می‌یابد. داوطلب باید تا مدت 24 ساعت پس از عمل استراحت کند و از انجام دادن کارهای سنگین تا یک هفته بپرهیزد. اما اگر کار روزمرة او سنگین نباشد، زودتر از این مدت می‌تواند به سر کار خود بازگردد.

دکتر جعفری در مورد احتمال وقوع بارداری بلافاصله پس از انجام عمل وازکتومی هشدار می‌دهد و می‌گوید: «به علت باقی‌ماندن تعدادی از سلول‌های جنسی یا اسپرم در لولـه‌های تناسلی، خطر حاملگی بلافاصله پس از وازکتومی از میان نمی‌رود. زوج‌ها باید به مدت سه تا شش ماه از یک روش مطمئن دیگر پیشگیری از بارداری استفاده کنند. برای حصول اطمینان از حذف سلول‌های جنسی از ترشحات دستگاه تناسلی مرد، متقاضی باید آزمایش شمارش اسپرم انجام دهد. اولین آزمایش دو ماه پس از عمل درخواست می‌شود. البته برای حصول اطمینان کامل، تکرار آزمایش در چهار و شش ماه پس از عمل نیز ضروری است.»

مزایا و معایب وازکتومی

وازکتومی یک عمل جراحی ساده است، در حالی‌که بستن لوله‌های زنان نیاز به بیهوشی عمومی و دسترسی به حفرة شکم دارد. بنابراین، بستن لولـه‌های زنان یک عمل جراحی وسیع محسوب می‌شود با کلیة عوارض بیهوشی عمومی. به علاوه، حاملگی خارج رحمی مرگ‌آورترین عارضة بستن لوله‌ها در زنان محسوب می‌شود. اما وازکتومی هیچ عارضة ناخواسته‌ای به همراه ندارد. برخلاف باور بسیاری از افراد ناآگاه، این روش نه‌تنها فعالیت جنسی را محدود نمی‌کند بلکه، با حفظ تمام مراحل طبیعی رابطة جنسی، قوای زوجین را افزایش نیز می‌دهد.

دکتر صدق‌آذر می‌گوید: «افرادی هستند که چند ماه پس از وازکتومی به مرکز مراجعه و از افزایش قوای جنسی خود شکایت می‌کنند. رفتارهای جنسی از افکار و عواطف انسان‌ها تأثیر می‌پذیرند. ترس از حاملگی ناخواسته عامل سردمزاجی و بی‌میلی در روابط زناشویی بسیاری از زوج‌هاست. آنچه اهمیت دارد این است که باید برای عموم مرز میان وازکتومی و اخته کردن مردان را روشن کرد. در اخته کردن، بیضه‌ها به‌طور کامل از بین می‌روند و دو وظیفة طبیعی آنها، یعنی تولید هورمون‌های جنسی مردانه و ساخت اسپرم، دیگر به انجام نمی‌رسد. با تخریب بیضه‌ها، خصوصیات ظاهری مردانه نیز همزمان با توقف تولید اسپرم از بین می‌روند. اما در فرد وازکتومی شده، هورمون‌های مردانه از راه عروق به بدن می‌رسد و بیضه سالم است.

زوج‌های متقاضی وازکتومی باید بدانند که پس از این عمل، مقدار مایع منی مرد همانند پیش از انجام وازکتومی است و از لحاظ خصوصیات ظاهری، یعنی رنگ، بو و حجم آب نیز تغییری نخواهد کرد. در طی عمل وازکتومی، دستگاه ادراری آسیبی نخواهد دید و احتمال ابتلا به سرطان پروستات در داوطلبان افزایش نخواهد یافت.»

برخی از مردان پس از وازکتومی دچار ناراحتی و تورم محل عمل می‌شوند. عده‌ای نیز ممکن است دچار خونریزی، کبودشدگی یا عفونت بشوند. اما به‌ندرت مسئلة جدی و مشکل‌سازی به‌وجود می‌آید.

توصیه می‌شود که داوطلبان در صورت تب در چهار هفتة اول پس از عمل، بخصوص یک هفتة اول، خونریزی یا خروج چرک از محل زخم، درد و تورمی که قطع نشود یا تصور باردار شدن همسر به پزشک مراجعه کنند. دکتر جعفری رعایت نکاتی را در بهبود سریع‌تر محل جراحی مفید می‌داند: «حداقل تا دو روز از بیضه‌بند استفاده شود. محل جراحی در حین جوش خوردن زخم به‌هیچ‌وجه دست‌کاری نشود. در صورتی که وازکتومی به روش کلاسیک یا قدیمی انجام شده است، باید یک هفته پس از عمل برای کشیدن بخیه‌ها به مرکز انجام وازکتومی مراجعه کرد. در روش وازکتومی بدون تیغ جراحی، نیازی به کشیدن بخیه نیست و متقاضی می‌تواند سه روز بعد از عمل، پانسمان روی زخم را بردارد و پانسمان مجدد هم ضرورتی ندارد.»

وازکتومی برگشت‌پذیر است

مصطفی کاشانی 37 ساله است و همسر و پسر بزرگش را در سانحة رانندگی از دست داده است. او که به علت اشتغال در کارخانة نساجی قادر به نگهداری دختر کوچکش نیست قصد ازدواج دارد. وی متقاضی عمل بازگشت وازکتومی است. کاشانی در مورد علت درخواست خود چنین توضیح می‌دهد: «اولین آرزوی هر زن جوان در ‌آغوش گرفتن فرزندش است. اگر این زن حس مادری را تجربه نکند، هرگز دختر مرا متعلق به خود نخواهد دانست.»

دکتر جعفری احتمال باروری دوباره را در چنین مواردی زیاد می‌داند. وی می‌گوید: «دلایل مختلفی برای تقاضای برگشت وازکتومی وجود دارد. میزان بالای طلاق، ازدواج‌های مکرر و مرگ همسر یا فرزند از شایع‌ترین این علت‌ها هستند. بر طبق مطالعات انجام‌شده، در نهایت، 2 تا 6 درصد از مردان وازکتومی‌شده تقاضای عمل برگشت را خواهند داشت. هشت سال پس از انجام عمل وازکتومی، احتمال موفقیت در عمل برگشت، یعنی وجود مجدد اسپرم در مایع منی، 80 تا 90 درصد و میزان وقوع بارداری 50 تا 60 درصد است. پیش از پیشرفت تکنیک‌های جراحی میکروسکوپی، احتمال بارداری مجدد بین 15 تا 50 درصد بود. اما امروزه، با استفاده از جراحی میکروسکوپی، این احتمال افزایش قابل توجهی یافته است. شکست عمل برگشت به متغیرهای مختلفی بستگی دارد، مانند وجود آنتی‌بادی ضد اسپرم و تنگی محل عبور. تجربة جراح نیز عامل بسیار مهمی در تعیین نتیجة عمل برگشت است.»

در مراکز مشاوره، هرگاه زن یا شوهر تمایل خود را به بچه‌دار شدن در آینده ابراز کند یا ازدواج در شرایط مساعد و ثابتی صورت نگرفته و متزلزل باشد، استفاده از این روش جلوگیری از بارداری پیشنهاد نمی‌شود. به‌طور کلی، انتخاب وازکتومی از جانب مراجعان به شرایط هر یک از آنها بستگی دارد. به همین دلیل استانداردی برای سن و تعداد فرزند متقاضیان تعیین نمی‌شود. اما به شرایطی مانند داشتن حداقل دو فرزند و سن بالاتر از دو سال برای فرزند دوم در مراکز بهداشتی توجه می‌شود.

ممنوعیت انجام وازکتومی

به اعتقاد دکتر صدق‌آذر، برای روش وازکتومی بدون تیغ جراحی، هیچ ممنوعیتی وجود ندارد. وی مراجعه‌کنندگان را به چهار گروه تقسیم می‌کند: «گروه اول مشکلی را ذکر نمی‌کنند و به‌راحتی عمل وازکتومی می‌شوند. گروه دوم در پروندة پزشکی خود سابقة جراحی دارند، مثلاً برای رفع یک نقص آناتومیکی کوچک. این افراد را با احتیاط وازکتومی می‌کنیم. گروه سوم دچار عفونت یا یک بیماری مردانه هستند. در مورد این گروه نیز، پس از درمان کامل، عمل وازکتومی با فاصلة زمانی مناسب انجام می‌شود. گروه چهارم به دلیل ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای باید در بیمارستان مجهز و در اتاق عمل وازکتومی شوند. مبتلایان به بیماری هموفیلی در این گروه طبقه‌بندی می‌شوند.»

جراحی ساده و بی‌خطر وازکتومی، در بسیاری از کشورها، شیوه‌ای رایگان و مناسب برای تعداد زیادی از زوج‌های میانسال است. تشخیص شرایط مناسب اقتصادی و خانوادگی برای بچه‌دار شدن و کسب آمادگی روانی ـ عاطفی لازم، تنها از عهدة دو شریک زندگی ساخته است. تردیدی نیست که کودکانِ ناخواستة امروز مطرودان فردای جامعة ما هستند .