درمان فولیکول تخمدان، با دارو

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: من ۲۸ سالمه، دو ساله ازدواج کردم تا۷ ماه پیش جلوگیری طبیعی داشتیم. پریودهام هم نامنظم بود. بعد اون دیگه جلوگیری نکردیم الان نزدیک ۴۰روزه پریود نشدم. آزمایش دادم منفی بود دکتر آمپول نوشت زدم ۱۲ روز می گذره پریود نشدم. حالت تهوع زیاد دارم. سونو رفتم فولیکولی به اندازه۱۷×۲۵ میلیمتر در تخمدان راست دیده شد. دکتر گفت احتمال کیست است. نمیدونم چکار کنم؟

پاسخ دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و زایمان:
دوست عزیز، شما باید به متخصص مراجعه کنید تا برای منظم شدن پریودهایتان دارو مصرف کنید. کیست شما به گونه ای است که با دارو رفع می شود. پس زودتر درمان کیست را شروع کنید که سایز آن بزرگتر نشود.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
کیست فولیکول تخمدان چیست؟
کیست فولیکولی تخمدان (با نام کیست فولیکولار تخمدان نیز شناخته می‌شود) یک نوع از کیست های خوش‌خیم تخمدان است. کیست های فولیکولی تخمدان کیسه‌هایی هستند که با مایع پر شده و روی تخمدان یا داخل آن رشد می‌کند. کیست های فولیکولار تخمدان معمولاً در سال‌هایی به وجود میایند که خانم‌ها قدرت باروری دارند. در برخی موارد بسیار نادر دخترها پیش از سن بلوغ مبتلا به این کیست می‌شوند، اما در خانم‌های یائسه شده این کیست ها به هیچ وجه دیده نمی‌شود. هرگونه کیستی که بعد از یائسگی در خانم‌ها دیده شود، باید آزمایش شود.
بیشتر کیست‌های فولیکولی تخمدان بدون درد و بدون عارضه و غیر سرطانی هستند و طی چند سیکل خود به خود رفع می‌شوند؛ حتی ممکن است شما متوجه نشوید که کیست فولیکول تخمدان دارید.
در موارد کمیاب، کیست فولیکولی تخمدان باعث بروز عوارض شده و نیاز به مداخلات پزشکی دارد. کیست فولیکولی تخمدان چپ با کیست فولیکولی تخمدان راست هیچ تفاوتی ندارد و ماهیت و درمان آن‌ها یکی است. کیست فولیکولی در تخمدان با تنبلی تخمدان یا همان سندروم تخمدان پلی کیستیک و کیست رحم متفاوت است.
وقتی کیست های تخمدان خونریزی کنند، باعث به وجود آمدن " کیست هموراژیک در تخمدان " می‌شوند.

علائم و نشانه های کیست فولیکولی تخمدان
بیشتر کیست های فولیکول تخمدان بدون علامت و نشانه هستند.
اگر شما کیست فولیکولی تخمدان داشته باشید که بزرگ یا پاره شده باشد، علائم زیر را تجربه می‌کنید:
- درد در ناحیه شکم
- فشار در قسمت پایین شکم
- حالت تهوع یا استفراغ
- حس گرفتگی و سفت شدگی در سینه‌ها
- بی‌قاعدگی در طول سیکل پریود
اگر در ناحیه شکم خود درد ناگهانی شدیدی حس می‌کنید، مخصوصاً اگر همراه با تب و حالت تهوع است، حتماً به پزشک مراجعه نمایید. این موارد ممکن است نشانه کیست پاره شدن یا یک مورد حاد پزشکی دیگر باشد. بسیار مهم است که تشخیص درست در اولین فرصت داده شود.

علت کیست فولیکولی چیست؟
کیست های فولیکولی در نتیجه سیکل پریودی به وجود میایند. اگر در سنین باروری هستید، تخمدان‌های شما فولیکول‌های کیسه مانندی را در هر ماه تولید می‌کند. این فولیکول ها هورمون‌های مهمی مثل استروژن و پروژسترون ترشح می‌کنند که این هورمون‌ها بعداً باعث آزاد شدن تخمک می‌شوند.
اگر فولیکول پاره نشود یا تخمک را آزاد نکند، باعث ایجاد کیست می‌شود. کیست ممکن است به رشد خود ادامه داده و با مایع و خون پر شود.

عوامل خطر آفرین برای کیست فولیکول تخمدان چه هستند؟
کیست های فولیکولی در بین خانم‌هایی که در سن تولید مثل هستند بسیار شایع تر است.
در شرایط زیر احتمال بروز کیست فولیکول تخمدان بیشتر است:
- کیست تخمدان در گذشته داشته اید
- سیکل پریودی بی قاعده دارید
- وقتی اولین پریودی در ۱۱ سالگی یا زودتر از آن اتفاق افتاده است
- از داروهای باروری استفاده می‌کنید
- اختلال در میزان هورمون‌های شما وجود دارد
- بدن شما توده چربی زیادی دارد
- فردی هستید که خیلی استرس می‌کشید
اگر شما از وسیله‌های ضد بارداری یا قرص های پیشگیری از بارداری (مثل قرص روکین) استفاده می‌کنید، کمتر احتمال دارد که کیست فولیکولی تخمدان داشته باشید. این داروها ممکن است اجازه ندهند که تخمدان ها فولیکول آزاد کنند و بدون فولیکول، کیست فولیکولی تخمدان به وجود نمی‌آید.

تشخیص کیست فولیکولی تخمدان
بیشتر کیست های فولیکولار تخمدان فاقد هرگونه نشانه و علامت هستند و بدون نیاز به درمان، خود به خود از بین می‌روند.
در برخی موارد، پزشک شما ممکن است که از طریق یک چکاپ ساده متوجه شود شما کیست فولیکولی تخمدان دارید. اگر در سن باروری هستید و هیچ‌گونه مشکلی با کیست ندارید پزشک احتمالاً هیچ‌گونه درمانی را تجویز نمی‌کند. ممکن است کیست را در طول زمان تحت نظر بگیرد تا مطمئن شوند که کیست بزرگ‌تر نمی‌شوند که برای این منظور از سونوگرافی یا موارد دیگر استفاده می‌کنند.
اگر درد در ناحیه شکم یا نشانه‌های دیگری را تجربه می‌کنید، پزشک برای تشخیص عامل درد، سونوگرافی شکم و لگن، سی تی اسکن، و ام آر آی یا آزمایش‌های دیگر را تجویز می‌کند. علائم مربوط به پارگی کیست فولیکول تخمدان معمولاً بسیار شبیه به عفونت آپاندیس است.

درمان کیست فولیکولی تخمدان
اگر وجود کیست فولیکول تخمدان تشخیص داده شود، اما کیست هیچ نشانه‌ای نداشته باشد، پزشک توصیه می‌کند که کاری به آن نداشته باشید. بیشتر موارد این کیست ها خود به خود رفع می‌شوند و فقط باید آن‌ها را در طول زمان تحت نظر گرفت. این کار با انجام دوره‌ای سونوگرافی انجام می‌شود.
اگر شما کیست فولیکولی تخمدان داشته باشید که بزرگ باشد و باعث ایجاد درد شود یا خون‌رسانی به لوله‌های فالوپین و تخمدان را متوقف کند، عمل جراحی برای برداشتن آن انجام می‌شود. همچنین اگر بعد از یائسه شدن کیست به وجود بیاید، انجام جراحی ضروری است.
برای جلوگیری از بروز کیست ها در آینده، پزشک ممکن است قرص یا دیگر داروهایی برای کنترل سطح هورمون ها تجویز کند.

نتیجه گیری
تخمدان هر ماه یک فولیکول آزاد می‌کنند که این فولیکول پاره شده و تخمک آزاد می‌شود. در صورتی که این فولیکول پاره نشود، کیست فولیکولی تخمدان ایجاد می‌شود. این کیست بیشتر مواقع بی‌خطر است و نیازی به درمان ندارد.